Chiều 16/3, tại phiên họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Tài Nguyên và Môi trường (TN&MT) Trần Hồng Hà trả lời chất vấn.

Nội dung chất vấn và trả lời gồm: Việc thực hiện nghị quyết về chất vấn và giám sát chuyên đề của Quốc hội liên quan đến quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị; trách nhiệm và giải pháp ngăn chặn tình trạng lợi dụng việc trả giá trong các phiên đấu giá đất với mức giá vượt xa giá trị của thị trường để đẩy giá đất các khu vực lân cận lên cao nhằm mục đích trục lợi cá nhân; việc thực hiện các hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, hứa mua, hứa bán về đất đai thời gian qua và việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực này; việc kiểm soát hoạt động xả thải của các nhà máy; xử lý chất thải công nghiệp. Vấn đề thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt; chất thải liên quan đến phòng, chống dịch COVID-19; vấn đề ô nhiễm nước thải, rác thải sinh hoạt và giải pháp đầu tư xây dựng nhà máy xử lý tại các địa phương.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Bộ trưởng các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Y tế, Tư pháp, Khoa học và Công nghệ, Xây dựng, Công an; Tổng Thanh tra Chính phủ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

Có hiện tượng bắt tay ngầm trong đấu giá đất

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng (đoàn Hưng Yên) chất vấn: "Cử tri phản ánh về hiện tượng đấu giá đất có "bắt tay ngầm", nhà đầu tư trả giá trên trời rồi bỏ cọc như vụ đấu giá đất ở Khu đô thị Thủ Thiêm (TP.HCM) làm nhiễu loạn thị trường, đẩy giá đất khu vực lân cận lên cao dẫn đến giá đất ảo, khiến công tác giải phóng mặt bằng khó khăn. Bộ trưởng cho biết giải pháp nào để khắc phục tình trạng này?".

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng TN&MT Trần Hồng Hà khẳng định: "Đấu giá đất nổi lên không chỉ thổi giá mà còn có dìm giá, quân xanh - quân đỏ gây nhiều hệ luỵ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường bất động sản, thất thoát tài sản nhà nước, an ninh tiền tệ..."

Ông Trần Hồng Hà cho biết một số địa phương đã xuất hiện hiện tượng "cò đấu giá", "quân xanh - quân đỏ", để lộ thông tin về người đăng ký tham gia đấu giá trước khi cuộc đấu giá diễn ra và tình trạng "xã hội đen" đe dọa cá nhân, tổ chức tham gia đấu giá phải xin rút hồ sơ.

Ngoài ra, có hiện tượng bỏ giá rất cao một số lô đất rồi bỏ cọc nhằm gây hiệu ứng tạo mặt bằng giá ảo để mua đi, bán lại nhiều lô đất đã trúng đấu giá khác hoặc bán ra các lô đất đã gom trong khu vực nhằm thu lợi. Một số nơi có hiện tượng thông đồng giữa tổ chức tư vấn định giá với người tham gia đấu giá để "dìm giá"... như vụ đấu giá đất tại tỉnh Thái Bình năm 2020, tại huyện Đông Anh, TP. Hà Nội năm 2021.

Bộ trưởng Trần Hồng nêu rõ các tồn tại, hạn chế trong công tác đấu giá quyền sử dụng đất thời gian vừa qua. Cụ thể, quy định của pháp luật về đấu giá quyền sử dụng đất còn bất cập, hạn chế. Một số quy định về trình tự, thủ tục đấu giá của Luật Đấu giá tài sản còn chưa chặt chẽ, chưa đảm bảo tính linh hoạt để xử lý các tình huống phát sinh trong đấu giá loại tài sản đặc biệt như đấu giá quyền sử dụng đất (quy định về mức tiền đặt trước chưa phù hợp, chưa có quy định về thời gian, trách nhiệm của người có tài sản trong việc thẩm tra hồ sơ, điều kiện và năng lực tài chính của doanh nghiệp tham gia đấu giá, chưa có quy định mang tính nguyên tắc về việc áp dụng đấu giá bằng hình thức trực tuyến đối với các tài sản công có giá trị cao như thông lệ đấu giá tài sản công của các nước trên thế giới...).

Hiện nay, mới chỉ có Luật Đất đai và Nghị định số 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai có quy định về điều kiện, năng lực tài chính của tổ chức tham gia đấu giá quyền sử dụng đất.

Tuy nhiên, hệ thống pháp luật bao gồm pháp luật về đấu giá tài sản, pháp luật về tín dụng, pháp luật về đầu tư, pháp luật về nhà ở chưa quy định điều kiện vốn chủ sở hữu, cam kết bảo lãnh của ngân hàng, chứng minh sự minh bạch, tính khả thi về huy động vốn, tính khả thi về phương án đầu tư kinh doanh trên khu đất trúng đấu giá cho phù hợp với yêu cầu quản lý trong bối cảnh hiện nay.

Bên cạnh đó, việc áp dụng pháp luật về quản lý thuế để xử lý cho trường hợp đấu giá đất là chưa phù hợp do việc thực hiện cam kết trong hợp đồng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trúng đấu giá là tự nguyện theo pháp luật dân sự, không giống như trường hợp được Nhà nước ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất (quyết định hành chính).

Cũng theo ông Trần Hồng Hà, thời gian từ khi trúng đấu giá đất đến khi hủy quyết định trúng đấu giá do người trúng đấu giá không nộp đủ tiền là khá dài (180 ngày như ở Thủ Thiêm) là một sơ hở để các công ty tham gia đấu giá thực hiện các ý đồ như thổi giá bất động sản để tăng giá trị cổ phiếu, cơ cấu lại khoản nợ trong các ngân hàng, bán hàng tồn đọng...

Về giải pháp, ông Trần Hồng Hà nhấn mạnh cần thống nhất về mặt nhận thức trong công tác định giá đất. Giá đất trúng đấu giá là giá đặc thù, cá biệt, do đó, cần cân nhắc kỹ khi coi giá đất trúng đấu giá là thông tin đầu vào để xác định giá đất cụ thể. Cùng với đó cần tổng kết, đánh giá sửa đổi, bổ sung Luật Đấu giá tài sản, trong đó trú trọng quy định cụ thể về đấu giá tài sản là quyền sử dụng đất.

Các cơ quan liên quan cần vào cuộc quyết liệt, tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về đấu giá quyền sử dụng đất, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về đấu giá, có yếu tố trục lợi trong đấu giá quyền sử dụng đất.

Vị Bộ trưởng cũng cho rằng cần nâng cao năng lực của các tổ chức phát triển quỹ đất ở các địa phương, tăng cường để tổ chức này có quyền chủ động trong việc đề xuất các dự án phát triển quỹ đất, thu hồi đất theo quy hoạch để thực hiện các dự án phát triển quỹ đất tạo mặt bằng đất sạch để chủ động bố trí cho các dự án phát triển kinh tế, xã hội, thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, tăng nguồn cung quyền sử dụng đất ra thị trường nhằm thực hiện vai trò điều tiết của Nhà nước đối với thị trường quyền sử dụng đất...

Sao không xử lý hình sự lợi dụng đấu giá để lũng đoạn thị trường?

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Xuân (đoàn Đắk Lắk) đặt câu hỏi có nên hình sự hoá hành vi đấu giá gây lũng đoạn thị trường hay không?

Bộ trưởng TN&MT Trần Hồng Hà, hiện luật pháp chưa chặt chẽ nên bị lợi dụng thì cần bổ sung chế tài. "Không cần hình sự hoá mà chỉ cần chế tài, chính sách kinh tế cũng đủ sức điều chỉnh", ông Hà nói.

Bộ trưởng cho rằng cần đề xuất các chế tài về hình sự và kinh tế, đặc biệt về kinh tế từ tiền đặt cọc trước, thẩm định hồ sơ giá. Cần thẩm định thông qua ngân hàng, lý lịch nhà đấu giá.

"Việc thổi giá, đầu cơ là hiện tượng rõ ràng và có thực. Người dân có xu hướng gửi tài sản bằng đất, nhưng khi đầu tư toàn bộ tiền của xã hội vào đất đai sẽ không hiệu quả. Đây là điều không có lợi đối với nền kinh tế do đó Nhà nước phải điều tiết giá. Vấn đề quy hoạch đất đai cùng quy hoạch đô thị rất quan trọng", ông Hà nói. 

Tranh luận lại Bộ trưởng TN&MT, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) đề nghị Bộ trưởng Trần Hồng Hà làm rõ hơn như trường hợp cụ thể giá đất ở Thủ Thiêm qua kiểm tra, giám sát, điều tra cho thấy điều gì.

Đại biểu này đặt vấn đề: "Như Bộ trưởng nói có chuyện thổi giá để nâng giá trị trái phiếu, cổ phiếu, đánh võng giá trị tài sản đẻ lợi dụng vay ngắn hạn, làm sạch bảng tài chính.... Trường hợp cụ thể Thủ Thiêm có hay không? Hiện nay, thị trường sốt đất là có thật, vậy có phải sốt ảo không? Chính sách định giá phù hợp chưa, vì sao giá tăng cao gấp nhiều lần như vậy? Nếu có dấu hiệu lũng đoạn, âm mưu lừa dối, lừa đảo, âm mưu phá hoại nền kinh tế của đất nước thì sao không xử lý hình sự. Xử lý nghiêm thì mới chấm dứt được tình trạng hiện nay".

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, cơ quan có trách nhiệm đang được giao làm rõ trường hợp đấu giá đất ở Thủ Thiêm và sẽ có kết luận thời gian tới.

Theo ông, người đấu giá xong phải trả tiền ngay trong 10 ngày, thay vì 90 ngày như trước đây, để cá nhân, tổ chức đấu giá thắng không đủ thời gian để trục lợi.

Tiền đặt trước, đặt cọc hiện chỉ 5-10%, Bộ TN&MT cũng sẽ xem xét khi đưa giá lên bao nhiêu phải có cam kết và cơ quan chức năng phải thẩm định trước.

Ông Trần Hồng Hà cũng thừa nhận tình trạng thổi giá đầu cơ đang làm đô thị phát triển méo mó. Việc phát triển đô thị phải dựa trên chỉ tiêu khoa học như số dân, số lượng công việc, và phải quy định ở luật nhà ở, quy hoạch xây dựng nhà ở. Cơ quan chức năng cũng phải giải bài toán thiếu hụt công cụ về quy hoạch, tính toán...

Bài liên quan

Hôm nay, chất vấn 2 Bộ trưởng Công Thương, Tài nguyên và Môi trường về giá xăng dầu, đấu giá đất

Hai doanh nghiệp còn lại trong vụ đấu giá đất Thủ Thiêm vẫn chưa nộp tiền

Vụ đấu giá đất Thủ Thiêm: Cục thuế TP.HCM đang chịu áp lực từ Trung ương

PGS-TS Nguyễn Đình Thọ: Doanh nghiệp đấu giá không sai, vấn đề ở thực thi pháp luật