Các biện pháp trừng phạt tài chính ban đầu của phương Tây đối với Nga đã không thể ngăn cản Tổng thống Vladimir Putin phát động một cuộc tấn công toàn diện vào Ukraine. Vào thứ Năm tuần rồi, Hoa Kỳ quyết định công bố đợt trừng phạt thứ hai nhằm gây sức ép đối với các ngân hàng Nga và "các tỷ phú tham nhũng".

Nhưng một số chuyên gia cho rằng các biện pháp này đang trở nên dễ dàng để né tránh hơn, một phần là nhờ vào việc tiền điện tử được sử dụng ngày càng rộng rãi ở Nga.

Các biện pháp trừng phạt của Hoa Kỳ và EU chủ yếu dựa vào các ngân hàng để thực thi các chế tài. Nếu một doanh nghiệp hoặc cá nhân bị trừng phạt muốn thực hiện một giao dịch bằng các loại tiền tệ truyền thống như đồng USD hoặc euro, ngân hàng sẽ có trách nhiệm cảnh báo và ngăn chặn các giao dịch đó.

Bài liên quan

Nếu Nga bị loại khỏi SWIFT, hậu quả đối với thế giới sẽ thế nào?

Nhưng các loại tiền kỹ thuật số lại đang hoạt động bên ngoài lĩnh vực ngân hàng, và các giao dịch được ghi lại trên một sổ cái công khai được gọi là blockchain.

"Nếu người Nga quyết định, và trên thực tế họ đã làm điều này để tránh sử dụng bất kỳ loại tiền tệ nào khác ngoài tiền điện tử, họ có thể tránh hầu như tất cả các lệnh trừng phạt một cách hiệu quả", Ross S. Delston, một chuyên gia về chống rửa tiền cho biết.

Bộ Tài chính Hoa Kỳ cũng nhận thức rõ vấn đề này. Trong một báo cáo hồi tháng 10, các quan chức cảnh báo rằng các loại tiền kỹ thuật số "có khả năng làm giảm hiệu lực của các lệnh trừng phạt của Mỹ". 

Chẳng hạn như ở Đông Âu, một trong những khu vực có tỷ lệ cao nhất về lượng giao dịch tiền điện tử liên quan đến các hoạt động tội phạm, theo nghiên cứu của Chainalysis. Những trang web được sử dụng cho các giao dịch bất hợp pháp này được gọi là thị trường darknet (darknet markets), đã mang về con số kỷ lục là 1,7 tỷ USD tiền điện tử vào năm 2020, với phần lớn trong đó là Bitcoin.

Và gần như tất cả sự tăng trưởng của thị trường darknet trong năm đó đến từ một thị trường của Nga có tên là Hydra.

Hydra hiện đang là "thị trường darknet lớn nhất trên thế giới, chiếm hơn 75% doanh thu thị trường darknet toàn cầu vào năm 2020", Chainalysis viết trong một báo cáo hồi đầu tháng 2.

Tất nhiên, việc trốn tránh các lệnh trừng phạt không dễ dàng như việc đổ tất cả các khoản tiền bằng đồng USD của bạn vào Bitcoin.

Thật khó để mua bất cứ thứ gì bằng tiền điện tử, đặc biệt là những món hàng có giá trị cao, chẳng hạn như những thực phẩm mà trước đây Nga phải nhập khẩu, ông Delston nói.

"Liệu một nhà xuất khẩu thực phẩm ở đâu đó trên thế giới sẽ chấp nhận những đồng tiền điện tử mà giá trị của chúng luôn biến động mỗi ngày, và thậm chí là mọi thời điểm trong ngày, hay họ sẽ muốn một đồng tiền thông dụng của thế giới, thí dụ như USD?"

Một vấn đề phức tạp nữa đó là việc giao dịch dầu mỏ vốn chiếm phần lớn trong nền kinh tế của Nga thường được tính bằng USD. Ông Delston cho biết để sử dụng tiền điện tử khi mua bất cứ thứ gì, bạn phải thực hiện một bước chuyển đổi sang các loại tiền tệ do chính phủ phát hành, chẳng hạn như đồng USD.

Ông nói: “Đây không phải là một giải pháp hoàn hảo cho các nhà tài phiệt Nga, bởi vì Bitcoin và các loại tiền điện tử khác có thể được truy vết trên blockchain. Blockchain sẽ khiến việc rửa các khoản tiền này trở nên khó khăn hơn, dù không phải là không thể".

Về lý thuyết, có những cách khác mà Nga có thể làm để giảm thiểu sức ép từ các lệnh trừng phạt, đó là đi theo con đường tương tự như Iran.

Giống như Nga, Iran là cũng một quốc gia xuất khẩu dầu mỏ. Tuy nhiên, khả năng xuất khẩu của nước này đã bị hạn chế nghiêm trọng bởi lệnh cấm vận gần như hoàn toàn mà Hoa Kỳ đã áp đặt trong suốt thập kỷ qua, bao gồm các lệnh cấm đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu và các lệnh trừng phạt đối với các tổ chức tài chính Iran.

Nhưng ngay cả khi là một quốc gia bị bài xích, Iran đã tìm ra cách để thoát khỏi một số lệnh trừng phạt bằng cách chuyển sang khai thác Bitcoin, theo một báo cáo của công ty phân tích Elliptic.

Với nguồn năng lượng dự trữ không thể xuất khẩu, Iran đã tận dụng chúng để cung cấp năng lượng cho việc khai thác Bitcoin. Bởi lẽ, việc đào Bitcoin sẽ tiêu thụ lượng điện vô cùng lớn, tuy nhiên họ có thể tìm kiếm lợi nhuận thông qua các giao dich này.

Tom Robinson, nhà đồng sáng lập của Elliptic đã viết: “Quá trình khai thác Bitcoin đã thành công chuyển đổi năng lượng thành tiền điện tử. Các công ty khai thác tại Iran sẽ được thanh toán trực tiếp bằng Bitcoin, và sau đó họ có thể sử dụng đồng tiền này để thanh toán cho những món hàng nhập khẩu" - điều mà Elliptic cho biết đã trở thành phương thức giao dịch chính, chỉ thiếu điều trở thành một chính sách của chính phủ Iran.

Elliptic ước tính rằng các công ty khai thác tại Iran chiếm khoảng 4,5% tổng lượng khai thác Bitcoin trên thế giới, đem về doanh thu hàng năm gần 1 tỷ USD cho nước này.

(Theo CNN)

Bài liên quan

Căng thẳng Nga-Ukraine leo thang, Bitcoin có còn là nơi trú ẩn an toàn?

Hơn 150 tỷ USD Bitcoin và các loại tiền điện tử khác bị xóa sổ sau khi Nga tấn công Ukraine

Khi nào Bitcoin tăng giá trở lại?

Sự tương đồng giữa giá Bitcoin và cổ phiếu Apple