Bình đẳng giới trong 'Trường học hạnh phúc': Để những ước mơ không bị giới hạn bởi khuôn mẫu

Học sinh tiểu học học bình đẳng giới qua ngôn ngữ kịch

Buổi truyền thông về bình đẳng giới do Quỹ Vì Tầm Vóc Việt (VSF) phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Quỳ Hợp tổ chức trong khuôn khổ dự án Trường học hạnh phúc. Không có những bài giảng lý thuyết khô khan, chương trình đã khuyến khích các em tìm hiểu về bình đẳng giới thông qua những trò chơi, những vở kịch, hoạt động đóng tượng người...

Dưới sự dẫn dắt khéo léo của Nghệ sĩ kịch Nguyễn Hoàng Tùng và Chuyên gia Công tác xã hội Lê Xuân Đồng, các em đã được hướng dẫn chỉ ra những định kiến giới tồn tại quanh mình cũng như cách chúng ảnh hưởng tới cuộc sống hàng ngày.

Một trong những nội dung quan trọng của buổi truyền thông là giúp học sinh hiểu rằng không phải tất cả sự khác biệt giữa nam và nữ đều do yếu tố sinh học, mà nhiều điều đến từ định kiến giới được hình thành qua thời gian.

Em Trương Nguyễn Thùy Di, học sinh lớp 5B chia sẻ: "Em rất thích việc buổi học hôm nay nhấn mạnh rằng con trai cũng có thể học múa, con gái cũng có thể chơi thể thao. Quan trọng là ai cũng có quyền làm điều mình thích mà không bị đánh giá".

Hoạt động Đóng tượng người là một trong những phần thu hút sự tham gia hào hứng nhất, khi tất cả học sinh đều xung phong lên sân khấu để được "hiện thực hoá" ước mơ của mình thông qua cử chỉ, biểu cảm.

Dưới sự hướng dẫn của Nghệ sĩ Hoàng Tùng cùng trí tưởng tượng hồn nhiên của trẻ nhỏ, lần lượt từng giấc mơ của các em hiện ra trên sân khấu. Đó có thể là ước mơ làm phi công, làm điêu khắc gia hay đầu bếp, cầu thủ, hoặc đơn giản chỉ là mong muốn thể hiện sự ủng hộ bạn bè theo đuổi điều mình thích.

Thông qua hoạt động này, chương trình mong muốn giúp các em có thêm sự tự tin, biết trân trọng sự khác biệt và hiểu rằng giới tính không nên là rào cản trên con đường theo đuổi ước mơ của mình.

Đánh giá về hiệu quả của buổi truyền thông, thầy Ngô Xuân Song, Hiệu trưởng trường Tiểu học Hạ Sơn cho biết: "Buổi truyền thông cho học sinh là một hoạt động vô cùng thiết thực. Qua những trò chơi và tình huống gần gũi, các em không chỉ được tiếp cận khái niệm bình đẳng giới mà còn có cơ hội được tự tin bày tỏ suy nghĩ về ước mơ của mình."

Giáo viên cùng đồng hành để tạo ra thay đổi

Tuy nhiên, các em học sinh khó có thể một mình làm nên sự thay đổi nếu thiếu đi sự đồng hành của những người thầy, người cô, những người luôn sát cánh cùng các em trong hành trình trưởng thành. Hiểu được điều này, bên cạnh buổi truyền thông cho các em học sinh, dự án cũng đồng thời tổ chức lớp tập huấn về nhạy cảm giới trong giảng dạy dành cho 40 giáo viên đến từ Trường Tiểu học Hạ Sơn và Trường Trung học cơ sở Văn Sơn.

Trong phần đầu của buổi tập huấn, các thầy cô được giới thiệu về các khái niệm cơ bản như bình đẳng giới, định kiến giới và khuôn mẫu giới. Qua hoạt động nhập vai, giáo viên cùng thảo luận và phân tích các ví dụ thực tế, từ đó rút ra những biểu hiện của định kiến giới mà trước đây có thể họ chưa từng để ý.

"Trước đây, tôi nghĩ rằng định kiến giới chủ yếu ảnh hưởng đến nữ giới, nhưng thực tế cho thấy nam giới cũng chịu nhiều áp lực từ những khuôn mẫu cứng nhắc. Và hơn cả, những khuôn mẫu này có thể xuất hiện trong những ngôn ngữ giảng dạy thường ngày mà chúng ta không nhận ra. Buổi tập huấn giúp giáo viên có cái nhìn toàn diện hơn, từ đó điều chỉnh phương pháp sư phạm để đảm bảo mọi học sinh đều có cơ hội phát triển công bằng", Thầy Phan Minh Đức, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hạ Sơn, chia sẻ.

Một trong những hoạt động quan trọng nhất là phân tích nội dung sách giáo khoa và giáo án giảng dạy, từ đó nhận diện những yếu tố có thể vô tình duy trì định kiến giới. Các nhóm giáo viên cùng rà soát lại cách trình bày nhân vật trong sách giáo khoa, phân tích cách các nghề nghiệp và vai trò xã hội được miêu tả theo giới tính. Những điều tưởng chừng nhỏ nhặt này có thể ảnh hưởng lớn đến nhận thức của học sinh về giới ngay từ nhỏ.

Sau khi nhận diện vấn đề, các giáo viên cùng nhau xây dựng kế hoạch hành động nhằm thúc đẩy bình đẳng giới trong trường học. Các nội dung như lồng ghép giới vào bài giảng, tổ chức chuyên đề và hoạt động ngoại khóa về bình đẳng giới được thảo luận chi tiết.

Tuy nhiên, lồng ghép bình đẳng giới vào bài giảng vẫn là một bài toán khó. Cô Nguyễn Thị Thơ, giáo viên chủ nhiệm lớp 5B, thẳng thắn chia sẻ: "Giáo viên và nhà trường có ảnh hưởng rất lớn đến định hướng nghề nghiệp và tương lai của học sinh. Nhưng chương trình học hiện tại quá hạn hẹp về thời gian, rất khó để đưa thêm nội dung chi tiết về bình đẳng giới. Tôi hy vọng trong tương lai, nội dung này có thể trở thành một phần riêng biệt trong chương trình học để giáo viên dễ dàng triển khai hơn. Còn trong thời điểm hiện tại, là một giáo viên, tôi sẽ cố gắng để bài giảng của mình không chứa định kiến giới".

Bình đẳng giới - nền tảng của một "Trường học hạnh phúc"

Dự án Trường học Hạnh phúc không chỉ tập trung vào cải thiện cơ sở vật chất mà còn hướng đến nâng cao năng lực cho giáo viên và học sinh ở các vùng miền khó khăn, góp phần xây dựng một môi trường giáo dục bình đẳng, an toàn và không định kiến.

Bà Trần Hồng Điệp, Giám đốc Quỹ Vì Tầm Vóc Việt, nhấn mạnh: "Một ngôi trường hạnh phúc là nơi mà mọi học sinh và giáo viên đều cảm thấy an toàn, được tôn trọng và có cơ hội phát triển như nhau. Điều đó chỉ có thể đạt được khi chúng ta xóa bỏ các định kiến giới và khuôn mẫu giới. Các em học sinh có thể tự tin theo đuổi ước mơ mà không bị ràng buộc bởi suy nghĩ ‘con trai phải thế này, con gái phải thế kia’. Giáo viên cũng có thể thoải mái sáng tạo, cống hiến và truyền cảm hứng. Đây là những nỗ lực nhỏ bé của chúng tôi nhằm đóng góp cho các Chương trình Mục tiêu quốc gia của Việt Nam và các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc".