Đã thu! Vẫn mùa thu của muôn xưa với màu trời xanh bất tuyệt lồng lộng đáy hồ và trong suốt mắt ai. Vẫn ngan ngát hương sen phả vào hương cốm. Và mùa quả chín... Cái ngòn ngọt của mùa xuân, cái nồng nàn của mùa hạ đều dồn cả sang thu. Quang phổ mùa thu trăm sắc vừa khúc chiết, tách bạch vừa như tụ cả ở màu vàng, cái màu vàng mang hồn cây, hồn đất vừa như muốn bay lên cao thẳm thinh không lại vừa như muốn rơi xuống bên người bồi hồi lắng tụ.

Người Trung Hoa có câu thơ nói về cảm thức mùa thu tuyệt hay: "Ngô đồng nhất diệp lạc/Thiên hạ cộng tri thu" (Một lá ngô đồng rụng/Thiên hạ cùng biết thu).

Bằng tín hiệu nào người Việt ta biết phút thu về? Ðó là tiếng trống trường bâng khuâng hồn trẻ nhỏ. Là hoa mướp cuối mùa vàng rực đến lo âu làm rưng rưng cánh bướm vườn quê. Là làn nước biếc bến sông bỗng biếc hơn và dậy sóng khi mắt tuổi tròn trăng soi xuống trong cái nôn nao chợt hiện những điều chưa từng nhớ nhung, chưa từng nghĩ đến. Lá liễu xanh đốt cháy khát khao thiếu phụ. Hoa cúc vàng trước giậu như giục tri âm... Nhưng cái tín hiệu phổ biến để mọi người cùng biết thu như chiếc lá ngô đồng kia có lẽ là cơn gió heo may. Trời đất đôi khi đỏng đảnh nhưng vẫn vô cùng đúng hẹn. Chiều nay trời đang nắng chang chang hay mưa rào sầm sập, thế mà bỗng sáng sớm mai heo may đã về, khiến người ta không hiểu nổi trời đất gói ghém cất giữ mùa hè vào đâu, trong cái thời khắc kỳ lạ nào khoác đều áo thu cho muôn vật.

Có phải bây giờ con người ta, nếu không vô cảm quá thì cũng "tập trung" quá cho những nghĩa vụ, cho những kế hoạch và dự định của mình. Cô sinh viên mới ra trường nghĩ cách để trở thành giám đốc. Mái tranh nghèo chòng chọc mắt nhìn về biệt thự và chung cư cao cấp. Ðồng một nghìn nhấp nhổm triệu đô la... Tất cả cực nhọc, cắm cúi đi, đi và chạy, chạy và trèo, về đích. Như thể không thế thì cuộc sống chẳng ý nghĩa gì. Như thể con đường đời thì ngắn mà đời người thì vô tận.

Heo may nhắc ta biết sang thu. Và nhắc ta giới hạn của mùa, của tháng năm và cuộc đời. Và chẳng có cái đích nào là tuyệt đối cho hạnh phúc và khao khát của con người. Bởi vì, sau cái đích ấy lại hiện lên dằng dặc bao nhiêu cái đích khác mà nếu không dè chừng sẽ rơi vào cái bẫy của lòng tham do mình giăng đặt...

Con người bao giờ cũng ở giữa cộng đồng, ở giữa thiên nhiên, giữa quá khứ và vị lai, cần được hài hòa. Con người nếu chỉ sống trong cái lồng của chính mình, cho mục đích ích kỷ của mình tức là lầm lạc, tức là không bao giờ có được vị thế của con người tự do, ung dung tự tại và hưởng trọn niềm vui sống thanh cao, đẹp đẽ của đời người. Có phải đó là lời mùa thu đang nhắc?

Tôi đã đi bên mùa thu của Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, bầu không dường không chứa nỗi hận anh hùng. Tôi đã đi trên "Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo” của Bà Huyện Thanh Quan. Tôi đã ở trong cái trong vắt và tuyệt đối tĩnh lặng của mùa thu Nguyễn Khuyến... Mỗi bận tha hương nhớ nhà, lòng trí tôi lại bị buộc vào câu thơ mùa thu của Ðỗ Phủ: "Tùng cúc lưỡng khai tha nhật lệ/Cô chu nhất hệ cố viên tâm" (Cúc khóm hai lần dòng lệ cũ/Thuyền đơn một buộc mảnh vườn xưa)...

Ngày xưa, mùa thu nào cũng sâu nhưng mùa thu nào cũng buồn. Ai trước mùa thu cũng thấy cô đơn. Phải đến mùa thu cách mạng, tôi mới gặp trong cuộc sống, trong thơ Tố Hữu bầu trời chung giải phóng, mỗi chân mây, ngọn cỏ đều như muốn reo ca:

Tháng Tám mùa thu xanh thắm

Mây nhởn nhơ bay

Hôm nay ngày đẹp lắm!

Mây của ta, trời thắm của ta

Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa!

Ðã tan tác những bóng thù hắc ám

Ðã sáng lại trời thu Tháng Tám

Trên đường ta về lại Thủ đô

Cờ đỏ bay quanh tóc bạc Bác Hồ...

Mùa thu Tháng Tám, mùa thu khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vẫn đây, tỏa bóng sáng xuống mọi cuộc đời. Mùa thu ấy nâng bước cả dân tộc lớn dậy, hào sảng đi lên, trong đó có mỗi chúng ta. Mùa thu nhắc rằng, đừng bao giờ quên con đường và hàng cây, ánh dương và lá cờ đã mọc lên và đang vẫy gọi chúng ta từ khát vọng tự do tới khát vọng làm vẻ vang non sông Việt Nam yêu dấu. Đừng bao giờ để phai nhạt niềm tin và tráng khí của buổi đầu cách mạng. 

Em đã bao giờ về bên Hồ Gươm, ngồi thật lâu trên ghế đá, nhìn sóng Hồ Gươm xanh, xanh hơn cả rặng liễu mùa thu đang che mướt tóc em?

Nếu nói tâm của mùa thu Việt Nam là Hà Nội thì tâm của mùa thu Hà Nội là Hồ Gươm. Hồ Gươm như một con mắt xanh soi lộng đáy trời, một con mắt ướt nhớ nhung. Hồ Gươm như một bảo tàng lịch sử và bảo tàng Hà Nội. Báu vật ở đây là màu xanh đặc biệt không lẫn với bất cứ màu nước nơi đâu trên thế giới này, sóng nước hồ đẹp nhất mùa thu, và kỳ diệu là, lòng ta trở nên thanh thản hơn, thêm một lần yêu quê hương, đất nước, yêu Hà Nội da diết. Hồ Gươm đang gìn giữ cho đất nước trong lòng sâu của mình một thanh gươm vệ quốc. Hồ Gươm dương cao ngọn bút Tả Thanh Thiên viết thơ lên trời xanh, bắc một nhịp cầu từ lòng ta đến cái bao la vô thủy vô chung vô cùng vô tận của vũ trụ...

Tôi đã sống cùng Hà Nội thuở còn giếng nước tập thể, đèn đường chiếu sáng là những bóng đèn tròn dây tóc đỏ đòng đọc, tòn teng cái đĩa sắt tây tráng men làm a ba giua.

Thuở ấy từ Vọng, Mơ, Bưởi, dốc Yên Phụ, Ngã Tư Sở trở ra đều ngoại thành. Bao nhiêu lớp người, bao nhiêu trật tự, quy định, bao nhiêu thời kỳ lịch sử đã đổi thay. Bao nhiêu cái mới tốt đẹp và hoành tráng đã được dựng lên. Lòng hoài cổ xui tôi nuối tiếc một điều gì không rõ rệt. Duy có một điều không đổi thay, điều làm tôi biết được thế nào là tạm bợ, thế nào là vĩnh hằng, là mặt nước Hồ Gươm xanh và sóng đỏ sông Hồng vạm vỡ, con sông cần mẫn xây đắp phù sa cho những cánh đồng và chở gió thơm ăm ắp hương lúa, hương vườn từ làng quê thổi vào Hà Nội.

Tôi thường đi trên đoạn đường Lê Thái Tổ, đoạn đường ngắn từ cuối phố Hàng Trống đến đầu đường Bà Triệu. Ðó là đoạn đường theo tôi là đẹp nhất Hà Nội chạy giữa ba hàng cây chở đầy thiên nhiên, xuyên qua bao huyền thoại lịch sử. Nhìn ra Bờ Hồ là Tháp Rùa ẩn hiện, ngày hạ mây bay, ngày đông sương phủ và cái khoan thai, sâu lắng của người Hà Nội trong nhịp chân tản bộ lão niên. Và tôi thường nghĩ: giá như tất cả mọi người đi trên con đường này, trên mọi con đường trái đất, ngày nào cũng được cầm tay một hò hẹn lứa đôi, một hòa cảm với đất trời, thì chắc chắn trái đất này sẽ thanh bình, sẽ không ai nghĩ về những điều xấu xa, hèn mọn.

Bài liên quan

Cẩm nang du lịch Phú Quốc thảnh thơi dịp nghỉ lễ 2/9

Trước lễ 2/9, TP.HCM sẽ động thổ hơn 2.000 căn nhà ở xã hội

Doanh nghiệp Đà Nẵng 'tung chiêu' đón khách dịp lễ 2/9

Festival biển tại Hồ Tràm và Phan Thiết: Điểm đến không thể bỏ lỡ dịp lễ 2/9