Thuế quan bảo hộ của Mỹ và hệ thống thương mại thế giới
Từ khi trở lại cầm quyền ở nước Mỹ đến nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khuấy đảo cả thế giới trên nhiều phương diện và thương mại là một trong số những phương diện ấy.
Công cụ được ông Trump sử dụng là thuế quan bảo hộ thương mại. Phương cách được ông Trump sử dụng là đơn phương áp thuế quan bảo hộ thương mại này đối với các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ. Lô-gic toan tính của ông Trump trong việc này là bằng cách đó gây áp lực và khó khăn cho các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ nhằm buộc các đối tác này phải mua nhiều hàng hóa của Mỹ hơn, ưu tiên đầu tư trực tiếp vào Mỹ hoặc phải chịu đàm phán với Mỹ về thỏa thuận thương mại mới mà Mỹ cho rằng có lợi nhiều hơn, thậm chí nổi trội với Mỹ.

Kích hoạt cuộc thương chiến thuế quan như thế với các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ không phải phát minh mới của ông Trump sau khi trở lại Nhà Trắng. Ở nhiệm kỳ trước (2017-2021), ông Trump đã gây thương chiến thuế quan bảo hộ với những đối tác kinh tế và thương mại lớn nhất của Mỹ như Trung Quốc, EU, Canada, Mexico... Sự khác biệt giữa thưở ấy và bây giờ là nay ông Trump dùng đòn thuế quan bảo hộ thương mại nhằm vào tất cả các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ trên thế giới.
Nhưng đấy chỉ là sự khác biệt về phạm vi và mức độ áp thuế quan bảo hộ thương mại chứ không phải khác biệt về nhận thức, lô-gic tư duy và hành động của ông Trump. Có hai lý do chính khiến ông Trump thích thú sử dụng thuế quan bảo hộ thương mại làm công cụ thần diệu.
Thứ nhất là nhận thức của cá nhân. Ông Trump thật sự cho rằng nước Mỹ bị thâm hụt trong cán cân trao đổi thương mại với các đối tác bên ngoài không phải bởi yếu kém của kinh tế Mỹ, không phải bởi hàng hoá và sản phẩm xuất khẩu của Mỹ không có khả năng cạnh tranh quốc tế bằng hàng hoá và sản phẩm của các đối tác bên ngoài mà bởi bị các đối tác bên ngoài phân biệt đối xử và bởi không được cạnh tranh công bằng. Nói cách khác, ông Trump thật sự cho rằng nước Mỹ bị thua thiệt về thương mại bởi bị các đối tác bên ngoài làm cho bị thua thiệt bằng những cách thức và thủ thuật không đàng hoàng.
Khi mới chỉ là doanh nhân trong thập kỷ 80 của thế kỷ trước, ông Trump đã nhiều lần công khai thể hiện nhận thức và quan điểm này, lập luận từ đó yêu cầu chính phủ phải áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ. Cũng có thể coi đó là một phần của ý thức hệ của ông Trump về kinh tế, thương mại và quan hệ quốc tế. Đeo đẳng ý thức hệ này suốt nhiều năm, ông Trump đã không chần chừ dùng nó làm định hướng cho hành động khi lên cầm quyền ở nước Mỹ.
Thứ hai là ông Trump quá tự tin vào sức mạnh và thế mạnh toàn diện của nước Mỹ nói chung và về kinh tế, thương mại, công nghệ nói riêng trong thế giới hiện đại. Lô-gic tư duy ở đây khá đơn giản. Ông Trump thật sự tin rằng nước Mỹ muốn làm gì cũng có thể làm được và làm thành công với thế giới bên ngoài, bất kể bên ngoài ấy là đồng minh hay đối tác, đối thủ hay địch thủ. Cả hai điều này chi phối rất mạnh mẽ tính cách cá nhân và cách thức hành xử của ông Trump khi làm tổng thống Mỹ.
Ông Trump viện dẫn lý do thâm hụt cán cân thương mại của Mỹ nhưng trên thực tế đâu có phải tất cả các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ đều xuất siêu trong trao đổi thương mại song phương với Mỹ. Ông Trump lập luận rằng các đối tác đều gây thiệt hại cho nước Mỹ trong hợp tác kinh tế và trao đổi thương mại nhưng trên thực tế vẫn có nhiều đối tác nhập siêu lớn trong trao đổi thương mại song phương với Mỹ. Chỉ cần nhìn nhận như thế thôi cũng đã đủ để thấy thuế quan bảo hộ thương mại chỉ là công cụ, việc áp thuế quan bảo hộ này là một cách, và lý do khắc phục mất cân đối trong cán cân thương mại với các đối tác bên ngoài chỉ là cái cớ để ông Trump khuấy động thế giới nhằm đạt mục tiêu cao xa hơn.
Mục tiêu này là định hình lại, cấu trúc lại, gây dựng trật tự mới toàn bộ mối quan hệ hợp tác kinh tế và trao đổi thương mại với từng đối tác của Mỹ, từ đó tạo lập nên hệ thống và trật tự thương mại thế giới mới với cấu trúc và tổ chức, nền tảng lý thuyết và định hướng vận hành theo lợi ích, quan điểm và sự dẫn dắt của Mỹ. Nhìn sâu xa hơn thì mục đích này nhằm chấm dứt toàn cầu hoá và tự do hoá mậu dịch như tiến triển lâu nay trên thế giới để hình thành trật tự mới theo quy tắc vận hành do Mỹ quyết định. Mỹ rồi đây có đạt được mục đích này hay không và thế giới bên ngoài nước Mỹ có để cho Mỹ làm nổi việc này hay không lại là chuyện khác và hiện không phải mối lưu tâm lớn đối với ông Trump và cộng sự.
Từ đó có thể thấy phía Mỹ đàm phán với các đối tác hiện tại không chỉ để nhằm thúc ép các đối tác giảm hoặc huỷ bỏ thuế quan áp cho hàng hoá và sản phẩm xuất khẩu của Mỹ mà chủ yếu và trước hết để định hình lại toàn bộ mối quan hệ hợp tác kinh tế và trao đổi thương mại của Mỹ với các đối tác.
Những nội dung phía Mỹ đặc biệt coi trọng trong đàm phán thương mại không chỉ có giảm thuế quan mà còn dỡ bỏ mọi rào cản thương mại phi thuế quan, không bù trợ xuất khẩu, không can thiệp thông qua chính sách tiền tệ mà phía Mỹ gọi là thao túng tiền tệ, thực hiện bảo hộ sở hữu trí tuệ công nghiệp và bản quyền bí kíp công nghệ, không để cho các địch thủ của Mỹ tận lợi từ quan hệ hợp tác kinh tế và trao đổi thương mại của các đối tác với Mỹ.
Thuế quan có thể giảm theo lộ trình chứ chưa nhất khoát phải giảm ngay xuống mức 0% nhưng tất cả những nội dung còn lại đều mang tính nguyên tắc đối với Mỹ. Chính quyền mới ở Mỹ hiện đi vào đàm phán thương mại với nhiều đối tác nhưng lại rất găng với Trung Quốc và EU. Cho nên chắc chắn Mỹ sẽ đặc biệt để ý và coi trọng việc không để cho các đối tác khác thỏa thuận thương mại với Mỹ mà gián tiếp có lợi cho các đối thủ đáng gờm nhất của Mỹ như Trung Quốc hay EU.
Bài toán kinh tế và thương mại bây giờ đặt ra cho nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới phải giải là làm sao hài hòa được giữa vừa đạt được thoả thuận thương mại song phương với Mỹ, tức là có cấu trúc trao đổi thương mại riêng với Mỹ, vừa duy trì được toàn cầu hóa và thương mại tự do như lâu nay với phần còn lại của thế giới.
Sẽ thiếu thấu đáo và chu toàn trong tính toán chiến lược nếu cho rằng ông Trump chỉ cầm quyền ở Mỹ cho tới tháng 1/2029 và chính quyền kế nhiệm ở Mỹ sẽ khác. Sự trở lại Nhà Trắng của ông Trump đã cho thấy việc ông lên cầm quyền hồi đầu năm 2017 và trở lại cầm quyền từ đầu năm nay ở nước Mỹ hoàn toàn không phải là những biến động ngẫu hứng trong lịch sử nước Mỹ mà nằm trong chiều hướng biến động về chính trị và xã hội ở nước Mỹ.
* Đại sứ Trần Đức Mậu - Nguyên Vụ trưởng Vụ Chính sách đối ngoại, Bộ Ngoại giao.
- Cùng chuyên mục
Hoa Kỳ, Trung Quốc bắt đầu các cuộc đàm phán phá băng thương mại vào thứ Bảy tới tại Geneva
Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent và nhà đàm phán thương mại chính Jamieson Greer sẽ gặp Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tại Thụy Sĩ vào cuối tuần này để bắt đầu các cuộc đàm phán thương mại.
Thị trường - 07/05/2025 14:55
Thương vụ M&A ở mức thấp nhất trong 20 năm sau 'Ngày giải phóng' của ông Trump
Các chủ ngân hàng và giám đốc điều hành đã dừng các vụ sáp nhập và mua lại (M&A) sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump phát động một cuộc chiến thương mại toàn cầu vào ngày 2 tháng 4.
Thị trường - 07/05/2025 06:58
Các quan chức cấp cao của Mỹ sắp gặp gỡ đối tác Trung Quốc bàn về thương mại
Các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ sẽ gặp một phái đoàn cấp cao của Trung Quốc vào cuối tuần này tại Thụy Sĩ trong cuộc đàm phán lớn đầu tiên giữa hai quốc gia kể từ khi Tổng thống Donald Trump châm ngòi cho một cuộc chiến thương mại bằng mức thuế nhập khẩu cứng rắn.
Thị trường - 07/05/2025 06:30
Đối mặt với thuế quan và bất ổn, các công ty Canada tìm kiếm thị trường mới ngoài Hoa Kỳ
Cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Donald Trump đang làm đảo lộn nhiều thập kỷ quan hệ thương mại chặt chẽ giữa hai nước láng giềng Bắc Mỹ và thúc đẩy nhiều công ty sản xuất của Canada phải xem xét lại các chiến lược kinh doanh dài hạn.
Thị trường - 06/05/2025 18:21
Các nhà sản xuất Trung Quốc đổ xô đến Nevada, Texas giữa áp lực thuế quan Hoa Kỳ
Một sự thay đổi đáng chú ý đang diễn ra trong ngành sản xuất toàn cầu khi ngày càng nhiều công ty Trung Quốc chuyển hoạt động sang Hoa Kỳ.
Thị trường - 06/05/2025 17:47
Bứt tốc kinh doanh với gói vay ưu đãi lãi suất dưới 4%/năm của PVcomBank
Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) triển khai gói vay ưu đãi hỗ trợ các khách hàng cá nhân là hộ kinh doanh, tiểu thương tiếp cận nguồn vốn với mức lãi suất hấp dẫn chỉ từ 3,99%/năm.
Doanh nghiệp - 06/05/2025 16:40
VPBank lập kỷ lục thu xếp khoản vay quốc tế lớn nhất
Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) vừa công bố thực hiện thành công thương vụ vay hợp vốn quốc tế với giá trị ban đầu 1 tỷ USD, có kèm tùy chọn mở rộng giá trị khoản vay tùy thuộc theo nhu cầu sử dụng vốn của VPBank.
Doanh nghiệp - 06/05/2025 16:40
Chuyến đi Mùa nắng Pác Miầu 2025 - viết tiếp hành trình 'Cùng em khôn lớn'
Mới đây, Quỹ Vì Tầm Vóc Việt tổ chức chuyến đi "Mùa nắng Pác Miầu" thăm các em học sinh tại các điểm trường mầm non đang được bảo trợ bữa ăn bán trú của dự án "Cùng em khôn lớn" tại huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng.
Doanh nghiệp - 06/05/2025 10:42
Ford Motor cảnh báo thiệt hại 1,5 tỷ USD vì thuế quan Trump
Ford Motor đã dừng công bố hướng dẫn hàng năm do sự không chắc chắn xung quanh thuế quan của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, và cho biết các khoản thuế sẽ khiến công ty mất khoảng 1,5 tỷ USD thu nhập.
Thị trường - 06/05/2025 09:18
Các nhà chiến lược vẫn lạc quan về triển vọng kinh tế Trung Quốc
Khi các thị trường tài chính đặt hy vọng vào việc hạ nhiệt cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, một số chuyên gia cảnh báo rằng tiến triển có ý nghĩa trong việc đạt được thỏa thuận giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn còn khá xa vời.
Thị trường - 06/05/2025 08:58
Vinamilk hòa cùng niềm vui của ngày hội Thống nhất Non sông
Chuỗi hoạt động mừng kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, với các sự kiện chính diễn ra trong hai ngày 29 và 30 tháng 4, thu hút hàng trăm ngàn người náo nức tham gia. Vinamilk đã đồng hành cùng các khoảnh khắc hân hoan mừng đại lễ tại TP.HCM, tiếp thêm dinh dưỡng cho các lực lượng và người dân.
Doanh nghiệp - 05/05/2025 16:13
Văn Phú – Invest ủng hộ 720 triệu đồng xóa nhà tạm, nhà dột nát: Hành động vì cộng đồng và triết lý phát triển bền vững
Hưởng ứng lời kêu gọi của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy nhanh chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước, Công ty Cổ phần Đầu tư Văn Phú – Invest đã đóng góp 720 triệu đồng vào Quỹ “Vì người nghèo” huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh để xây dựng 8 căn nhà kiên cố cho các hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Không chỉ là một hoạt động thiện nguyện, sự đóng góp này còn thể hiện rõ nét triết lý phát triển Bất động sản "Vị Nhân Sinh" mà Văn Phú – Invest theo đuổi.
Doanh nghiệp - 05/05/2025 16:12
Ưu đãi đặc quyền chào đón cao điểm nghỉ hè 2025 tại Ruby Tree Golf Villas
Quần thể nghỉ dưỡng và thể thao Ruby Tree Golf Villas (Đồ Sơn, Hải Phòng) công bố chương trình ưu đãi đặc quyền cho du khách đặt phòng đến hết tháng 5/2025.
Doanh nghiệp - 05/05/2025 16:11
Nestlé Việt Nam kỷ niệm 30 năm thành lập, khẳng định niềm tin đối với thị trường Việt Nam
Nestlé vừa tổ chức lễ kỷ niệm 30 năm hình thành và phát triển tại Việt Nam. Nhân dịp này, Nestlé công bố tăng vốn hoạt động tại Việt Nam với khoản đầu tư lên gần 1.900 tỷ đồng vào việc mở rộng nhà máy Nestlé Trị An tại tỉnh Đồng Nai. Đây không chỉ là một trong những nhà máy chế biến cà phê hiện đại nhất của tập đoàn Nestlé, mà còn là nơi tạo ra giá trị gia tăng cho nông sản Việt, đưa hạt cà phê Việt Nam lên bản đồ cà phê thế giới.
Doanh nghiệp - 05/05/2025 16:08
Ngành sản xuất Việt Nam bi quan về thuế quan Trump
Chính sách thuế quan mới của Mỹ đã khiến ngành sản xuất của Việt Nam suy giảm trở lại trong tháng 4 sau khi đã chỉ báo tăng trưởng lần đầu trong bốn tháng trong tháng 3.
Thị trường - 05/05/2025 12:04
Giá vàng trong tâm thế 'thận trọng '
Giá vàng miếng SJC trong nước sáng đầu tuần giảm mạnh 1,5 triệu đồng/lượng, về dưới mốc 120 triệu đồng/lượng. Giá vàng thế giới cũng đã về dưới mốc 3.250 USD/ounce.
Thị trường - 05/05/2025 12:03
- Đọc nhiều
-
1
Phu nhân Chủ tịch City Auto muốn chi trăm tỷ mua 6 triệu cổ phiếu
-
2
Đánh thuế 20% chuyển nhượng bất động sản: Khi đề xuất xa rời thực tế?
-
3
Hà Nội khan hiếm biệt thự, nhà liền kề giá dưới 20 tỷ đồng
-
4
Mặt bằng bán lẻ đường phố TP.HCM vẫn 'ế' dù hạ giá thuê
-
5
Ông Trump đề xuất cắt giảm 163 tỷ USD ngân sách Hoa Kỳ, cắt giảm chi tiêu trong nước
Đáng đọc
- Đáng đọc
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 1 month ago
'Bối cảnh mới mở ra những cơ hội đầu tư chưa từng có'
Tài chính - Update 1 month ago
Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng
Sự kiện - Update 1 month ago