Thanh tra Chính phủ vừa thông báo kết luận về việc thực hiện đề án tái cơ cấu, xử lý nợ xấu ngân hàng giai đoạn 2013-2017, trong đó có nhiều nội dung về Công ty Quản lý Tài sản của các Tổ chức tín dụng (VAMC). 

Kết luận cho biết, mô hình VAMC với vai trò là công cụ đặc biệt của Nhà nước nhằm xử lý nợ xấu, lành mạnh hóa tình hình tài chính, giảm rủi ro cho TCTD. Tuy nhiên, các chính sách đảm bảo hoạt động cho VAMC chưa hoàn chỉnh, thiếu nguồn lực, thẩm quyền và các cơ chế để xử lý nhanh nợ và tài sản đảm bảo, ảnh hưởng đến hoạt động mua bán nợ tại VAMC. Thêm vào đó, cơ chế, hoạt động mua bán nợ xấu lần đầu được thực hiện nên việc triển khai còn gặp nhiều khó khăn như quy định chưa cụ thể, một số điều kiện (chủ yếu về TSĐB) chưa thống nhất, ảnh hưởng đến việc tuân thủ các điều kiện pháp lý về tài sản đảm bảo (TSĐB) khi mua nợ bằng trái phiếu đặc biệt (TPĐB).

Bài liên quan

9 doanh nghiệp vay gần nửa vốn Sacombank là ai?

Theo Thanh tra Chính phủ, qua kiểm tra một số hồ sơ tại VAMC cho thấy trong công tác xây dựng kế hoạch mua nợ, việc tổng hợp đánh giá tỷ lệ nợ xấu của TCTD, số liệu nợ xấu của TCTD chủ yếu được tổng hợp trên cơ sở thông tin trao đổi bằng điện thoại giữa VAMC và cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng nên chưa đảm bảo tính minh bạch, khách quan, thiếu các văn bản, tài liệu pháp lý để chứng minh.

Thông qua việc kiểm tra 13 hồ sơ mua nợ bằng TPĐB tại VAMC, Thanh tra Chính phủ phát hiện một số bất cập như TSĐB của khoản nợ xấu tại thời điểm bán nợ cho VAMC chưa đáp ứng điều kiện mua nợ; TSĐB của khoản nợ xấu tại thời điểm bán nợ cho VAMC chưa được định giá bởi tổ chức thẩm định giá độc lập, ảnh hưởng đến giá trị khấu trừ TSĐB khi trích lập dự phòng rủi ro, như khoản nợ của CTCP Đầu tư y tế Việt Nam tại BIDV, khoản nợ của Công ty TNHH Hùng Vương Huế tại Bắc Á Bank.

Về việc xử lý vi phạm đối với TCTD trong việc được VAMC ủy quyền quản lý hồ sơ gốc, thu giữ TSĐB, thu hồi nợ, xử lý bán TSĐB, kết quả kiểm tra của VAMC phát hiện một số TCTD gồm: VPB, Agribank, SCB, MSB, NAB, Sacombank, OceanBank, VIB, HDBank, LPB, DongABank vi phạm quy định về mua bán nợ bằng TPĐB, như vi phạm điều kiện về TSĐB, chuyển tiền thu nợ về tài khoản VAMC không kịp thời, không thông báo cho khách hàng về việc bán khoản nợ cho VAMC, khởi kiện khách hàng ra tòa khi chưa có ủy quyền của VAMC. Nhưng VAMC không xử lý theo thẩm quyền bằng các hình thức đơn phương chấm dứt hợp đồng mua, bán nợ, chấm dứt hoạt động ủy quyền, khởi kiện ra tòa hoặc báo cáo NHNN.

Liên quan đến việc xử lý thông qua hình thức phát hành TPĐB, Thanh tra Chính phủ cho biết có trường hợp mua nợ xấu dựa trên thông tin thiếu cơ sở pháp lý, chưa đảm bảo minh bạch. Ví dụ như việc theo dõi thu hồi nợ xấu chưa sát, để cho ABBank thu nợ nhưng không nộp kịp thời vào tài khoản. Một số ngân hàng trích lập thiếu dự phòng như Ngân hàng Dầu khí Toàn cầu, Xây dựng, Hàng hải, Đông Á,… Hay như SeaBank chưa thoái hết lãi dự thu đối với khoản nợ xấu bán cho VAMC đến 31/7/2018 là 390 tỷ đồng. Ngoài ra, việc mua nợ có tình trạng tài sản đảm bảo chưa đáp ứng điều kiện, chưa được định giá.

VAMC mua nợ vượt vốn điều lệ thực cấp

Kết luận thanh tra lưu ý, việc mua nợ theo giá thị trường tại VAMC được thực hiện từ tháng 8/2017, chậm theo quy định tại Thông tư 19/2013/TT-NHNN. VAMC đã mua 6 khoản nợ của 5 TCTD với dư nợ gốc 2.938 tỷ đồng, giá mua nợ 3.141 tỷ đồng.

Kiểm tra 5 hồ sơ, Thanh tra Chính phủ cho biết năm 2017, VAMC mua nợ vượt vốn điều lệ thực cấp; quá trình mua nợ chưa tuân thủ đúng, đầy đủ trình tự thủ tục theo quy định của pháp luật về giá và thẩm định giá tài sản.

Điển hình như mua khoản nợ của CTCP Địa ốc thương mại và xây dựng Thành Ngọc không đúng phương án NHNN phê duyệt; không đánh giá sơ bộ khoản nợ và lập phương án mua nợ theo quy trình mua, bán nợ đối với khoản nợ của CTCP Thuận Kiều tại Vietinbank; ủy quyền cho Sacombank nhận thế chấp TSĐB đối với khoản nợ của CTCP Hoàn Cầu Khánh Hòa và Công ty TNHH Hoàn Cầu Nha Trang,…

Thanh tra Chính phủ xác định trách nhiệm thuộc về Chủ tịch HĐTV, Tổng giám đốc, các phó Tổng giám đốc, các ban, đơn vị có liên quan thuộc VAMC trong việc chấp hành chưa đầy đủ, nghiêm túc các quy định trong quá trình thực hiện xét duyệt, kiểm tra, xử lý vi phạm liên quan đến mua nợ bằng TPĐB không đáp ứng các điều kiện theo quy định, ảnh hưởng đến việc sử dụng TPĐB của VAMC để tái cấp vốn.

Do vậy, đối với VAMC, Thanh tra Chính phủ kiến nghị cần rà soát đánh giá về tổ chức, hoạt động, vai trò của VAMC trong việc tham gia xử lý nợ, trên cơ sở đó xác định sự cần thiết, tổ chức, hoạt động, quy mô vốn hợp lý, có hiệu quả đối với VAMC.

Chấn chỉnh đối với VAMC trong việc mua nợ bằng TPĐB, đảm bảo khoản nợ xấu VAMC mua nợ bằng TPĐB phải đáp ứng điều kiện TSĐB theo quy định. Đồng thời, rà soát, xử lý theo thẩm quyền đối với các vi phạm phát hiện qua thanh tra hoạt động xử lý nợ xấu, miễn giảm lãi và mua, bán nợ theo giá thị trường tại VAMC.

VAMC cần chấn chỉnh, khắc phục đối với những tồn tại, khuyết điểm trong việc mua, bán nợ xấu đã được nêu trong kết luận thanh tra. Bên cạnh đó, cần rà soát, xử lý đối với hồ sơ mua bán nợ xấu bằng trái phiếu đặc biệt có tài sản đảm bảo chưa đáp ứng điều kiện mua nợ, trong đó có 4 hồ sơ tại MSB và 5 hồ sơ tại Sacombank.

Bài liên quan

Các ngân hàng bán gần 21.000 tỷ đồng nợ xấu sang VAMC năm 2021

Trung tâm mua bán nợ của VAMC dự kiến hoạt động từ 15/10

VAMC đã có ban trù bị để thành lập Sàn mua bán nợ

Nhiều ngân hàng chưa dứt nợ với VAMC