Sắp khởi động hợp tác công - tư sản xuất 1 triệu ha lúa giảm phát thải carbon tại Đồng bằng sông Cửu Long

Tín chỉ carbon sẽ nâng cao giá trị hạt gạo

Cuối tuần qua, tại tỉnh Hậu Giang, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) đã tổ chức hội thảo tham vấn các tổ chức quốc tế, địa phương và doanh nghiệp về "Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh tại ĐBSCL".

Theo ông Lê Thanh Tùng - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao tại ĐBSCL mà Bộ NN&PTNT đang xây dựng, không chỉ hướng đến hiệu quả kinh tế, an ninh lương thực, tạo thu nhập cao hơn cho nông dân, mà còn phải đảm bảo đa mục tiêu trong tình hình mới, gồm thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm được lượng khí metan (gây hiệu ứng khí nhà kính) do canh tác lúa gây ra.

Dự kiến, tổng mức đầu tư cho đề án này là khoảng 12.000 tỷ đồng. Trong đó, 3.000 tỷ đồng là vốn ngân sách nhà nước và 8.400 tỷ đồng vốn xã hội hóa, còn lại là từ các nguồn vốn khác. Dự kiến, đề án sẽ trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 4/2023 này.

Cũng theo ông Tùng, vùng ĐBSCL có diện tích trồng lúa 3,9 triệu ha/năm, trong đó có 700.000ha canh tác 3 vụ; tổng sản lượng hơn 24 triệu tấn (chiếm 56% cả nước); cung cấp 90% tổng lượng gạo xuất khẩu của cả nước.

Tuy nhiên, sản xuất lúa cũng đang chiếm 75% nguồn phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, tương đương mức phát thải khoảng 66 triệu tấn CO2e (các-bon đi-ô-xít)/năm.

Các nguồn phát thải khí nhà kính chính trong sản xuất lúa là do tập quán trồng lúa 3 vụ/năm, gieo sạ dày, sử dụng nhiều phân đạm, đốt đồng khi kết thúc mùa vụ, chất thải như rơm, rạ không được thu gom, tái chế, xử lý; thất thoát sau thu hoạch cao…

"Hiện nay các địa phương vẫn tập trung chủ yếu vào mục tiêu kinh tế, nâng cao sản lượng mà chưa chú trọng sản xuất giảm phát thải, trong khi xu hướng tất yếu của thị trường hiện nay là phải sản xuất sạch hơn, xanh hơn. Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao mà Bộ NN&PTNT khởi xướng và đang lấy ý kiến không nằm ngoài mục tiêu hướng đến sản xuất xanh, bền vững hơn", ông Tùng nhấn mạnh.

Nhận định về "Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao", PGS.TS Bùi Bá Bổng, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho rằng, sản xuất theo quy trình thân thiện môi trường, giảm thiểu sử dụng tài nguyên và giảm phát thải thấp là xu hướng toàn cầu hiện nay. Đặc biệt đối với ĐBSCL, mô hình sản xuất này sẽ là giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao thu nhập cho nông dân.

"Xu hướng tiêu dùng của thế giới hiện nay không chỉ sản phẩm chất lượng tốt, an toàn, giá cả hợp lý mà người tiêu dùng còn quan tâm đến sản phẩm đó được sản xuất như thế nào, có tác động gì đến môi trường, xã hội trong quá trình sản xuất hay không. Do đó, việc định hướng sản xuất thân thiện môi trường sẽ giúp nâng cao giá trị sản phẩm và giúp sản phẩm thâm nhập được thị trường khó tính", PGS.TS Bổng phân tích.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan nhấn mạnh: Thay đổi nền sản xuất lúa gạo là vấn đề không dễ, thực hiện việc thay đổi đó càng khó khăn hơn. Nếu hệ thống canh tác lúa hiện tại không thay đổi thì thu nhập người nông dân sẽ không cải thiện, chưa kể gây nguy cơ suy giảm tài nguyên, lãng phí đầu vào và đặc biệt là gây ảnh hưởng đến môi trường cũng như khiến cho quá trình biến đổi khí hậu xảy ra nhanh hơn.

Hợp tác công - tư trong sản xuất lúa gạo.

Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh cho biết: "Bộ NN&PTNT đã cho phép thành lập nhóm công tác đối tác công - tư (PPP) về lúa gạo. Qua đó, hướng đến việc thúc đẩy sự quan tâm, tham gia của cả các cơ quan nhà nước và khu vực tư nhân, các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp trong và ngoài nước để phát triển ngành hàng lúa gạo. Tạo điều kiện giúp cho người sản xuất nâng cao hiệu quả sản xuất lúa gạo, đảm bảo sản xuất an toàn, bền vững, giảm khí phát thải, góp phần bảo vệ môi trường".

Nhóm công tác PPP có sự tham gia của các cơ quan chuyên môn thuộc Bộ NN&PTNT, các doanh nghiệp trong và ngoài nước, hiệp hội ngành hàng, viện nghiên cứu, các tổ chức quốc tế... Hoạt động của nhóm công tác PPP hướng đến mục tiêu đẩy mạnh thu hút đầu tư, hiện đại hóa hệ thống nông nghiệp và lương thực thông qua áp dụng công nghệ và kết nối đổi mới sáng tạo. Thúc đẩy cải thiện chất lượng và tính bền vững của ngành lúa gạo Việt Nam thông qua khai thác nỗ lực sẵn có của các tác nhân đa dạng trong chuỗi giá trị. Nghiên cứu, đề xuất với Bộ NN&PTNT chiến lược, quy hoạch phát triển ngành hàng...

Chia sẻ tại hội thảo "Định hướng Chiến lược của nhóm công tác PPP ngành hàng lúa gạo Việt Nam" do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia vừa tổ chức tại Cần Thơ, bà Erin Sweeney, đại diện Grow Asia (Tổ chức tăng trưởng châu Á) cho rằng, việc thành lập nhóm công tác PPP ngành lúa gạo thể hiện một bước ngoặt quan trọng hướng tới chuyển đổi ngành lúa gạo nhằm đảm bảo tăng trưởng bền vững và toàn diện tại Việt Nam nói riêng và khu vực Đông Nam Á nói chung. Tổ chức Grow Asia sẵn sàng hỗ trợ và hợp tác PPP với Việt Nam để xây dựng một chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo bền vững, với tiềm năng trở thành hình mẫu cho khu vực.

Theo bà Zhuo Cheng, Chuyên gia tài chính của Ngân hàng Thế giới (WB), trong 7 năm qua tại Việt Nam, WB đã tài trợ cho dự án canh tác lúa phát thải thấp trên khoảng 180.000 ha. Ước tính phần diện tích này đã giảm được 1,5 triệu tấn carbon, đồng thời giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận cho người dân. WB cũng nhận định trọng tâm trong giai đoạn tới, việc thực hiện đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao cần gắn với mục tiêu giảm phát thải khí carbon.

"Nếu đề án được đưa vào thực tiễn, WB ước tính vùng chuyên canh lúa có thể giảm 10 triệu tấn carbon và bán tín chỉ carbon được khoảng 100 triệu USD. Đây là một con số không hề nhỏ đối với ngành lúa gạo của Việt Nam", bà Zhuo Cheng kỳ vọng.

Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế thuộc Bộ NN&PTNT, thời gian qua Bộ đã có nhiều giải pháp, chính sách và kỹ thuật cụ thể để nâng cao hiệu quả sản xuất lúa gạo, đảm bảo thu nhập ổn định cho người trồng lúa, phát triển bền vững ngành lúa gạo.

Đặc biệt, Bộ đã có Quyết định 555/QĐ-BNN-TT về phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành lúa gạo Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, hướng đến nâng cao hiệu quả và phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo. Để đạt được các mục tiêu trên, Việt Nam cần phải có những nỗ lực rất lớn, không chỉ từ phía Chính phủ mà cả khối tư nhân, doanh nghiệp, người sản xuất trực tiếp cùng tham gia. Trong đó, một trong những giải pháp then chốt được ưu tiên thực hiện là đẩy mạnh thu hút đầu tư theo hình thức PPP. Việc thành lập nhóm PPP về lúa gạo là rất cần thiết và đúng lúc nhằm góp phần giải quyết những khó khăn và nâng cao giá trị gia tăng cho ngành lúa gạo.

Chuyên gia cao cấp Kinh tế nông nghiệp của WB tại Việt Nam cho biết: WB sẽ hỗ trợ 120 triệu USD, trong đó có khoản tài trợ 20 triệu USD không hoàn lại để hỗ trợ cho Đề án sản xuất 1 triệu ha lúa giảm phát thải tại ĐBSCL và phát triển thị trường tín chỉ carbon sau năm 2027 tại Việt Nam.

Bài liên quan

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng vùng ĐBSCL thành vùng có trình độ phát triển khá so với cả nước

Bạc Liêu sẽ là 'thủ phủ' tôm, trung tâm năng lượng sạch của vùng ĐBSCL

Cấp bách tái cấu trúc ngành lúa gạo - Bài cuối: Làm gì để nâng cao vị thế hạt gạo?

Tập đoàn Tân Long thỏa thuận hợp tác bao tiêu lúa gạo quy mô lớn tại hai tỉnh An Giang, Kiên Giang