Nhà đầu tư cá nhân cần cẩn trọng với chứng khoán phái sinh

Nhàđầutư
Trong hơn hai tháng qua khi thị trường chứng khoán cơ sở biến động mạnh và có chiều hướng đi xuống, khó tiên lượng hơn nhiều so với năm 2017, thì nhiều nhà đầu tư đã chuyển sang thị trường chứng khoán phái sinh hòng kiếm lời trong ngắn hạn.
QUANG HUY
04, Tháng 07, 2018 | 12:05

Nhàđầutư
Trong hơn hai tháng qua khi thị trường chứng khoán cơ sở biến động mạnh và có chiều hướng đi xuống, khó tiên lượng hơn nhiều so với năm 2017, thì nhiều nhà đầu tư đã chuyển sang thị trường chứng khoán phái sinh hòng kiếm lời trong ngắn hạn.

San giao dich

Khối lượng giao dịch trên thị trường phái sinh bắt đầu tăng mạnh từ tháng 5, với tổng khối lượng giao dịch đạt trên 1,6 triệu hợp đồng, gấp 3 lần so với tháng 4,  còn giá trị hợp đồng giao dịch tăng từ mức xấp xỉ 62.000 tỷ đồng trong tháng 4 lên mức 162.500 tỷ đồng giá trị hợp đồng giao dịch trong tháng 5. Trong tháng 6, số lượng hợp đồng tiếp tục tăng 21% so với tháng 5, trong khi giá trị hợp đồng tăng 19% đạt mức trên 193.000 tỷ đồng.

Mục đích cơ bản của chứng khoán phái sinh (cụ thể ở Việt Nam hiện nay là hợp đồng tương lai chỉ số VN30 – sản phẩm phái sinh trên chỉ số VN30) là để giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro khi đầu tư trên thị trường chứng khoán cơ sở.

Tuy nhiên, có vẻ như hiện nay thị trường chứng khoán phái sinh đang được nhiều nhà đầu tư cá nhân sử dụng như một kênh đầu cơ theo đúng nghĩa của từ này.

Theo thông tin từ nhân viên môi giới của một số công ty chứng khoán, trong hai tháng qua có rất nhiều nhà đầu tư cá nhân không sở hữu chứng khoán cơ sở nhưng vẫn mở tài khoản chứng khoán phái sinh và hoạt động một cách tích cực trên thị trường này.

Cần lưu ý rằng, theo qui định hiện hành, đối với chứng khoán phái sinh, tỷ lệ ký quỹ của nhà đầu tư chỉ là 10% - một tỷ lệ đòn bẩy rất cao so với tỷ lệ cho vay ký quỹ hiện tại đối với các mã chứng khoán cơ sở mà các công ty chứng khoán đang áp dụng. Đây là một trong những chất xúc tác rất mạnh kích thích nhà đầu tư cá nhân chuyển hướng sang giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh do tỷ lệ vốn tự có phải bỏ ra ban đầu không nhiều.

Một điểm hấp dẫn nữa của sản phẩm này là nhà đầu tư có thể đóng/mở vị thế ngay trong ngày, vì vậy nhà đầu tư có thể thực hiện chiến thuật giao dịch trong ngày mà không phải chờ chứng khoán về tài khoản như khi giao dịch thị trường chứng khoán cơ sở.

Nói một cách đơn giản, cuộc chơi phái sinh là một cuộc đấu trí, một ‘canh bạc đỏ đen’ giữa những người giữ vị thế Short và những người giữ vị thế Long, và do vậy dòng tiền chỉ được luân chuyển giữa hai nhóm nhà đầu tư này chứ không hề đi vào thị trường, không đi vào các doanh nghiệp để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh – một điều hoàn toàn khác so với hoạt động đầu tư trên thị trường chứng khoán cơ sở.

Bieu do VN Index

Biến động của chỉ số VN-Index và VN30 trong gần 3 tháng qua

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thị trường phái sinh có thể dẫn dắt hoặc đi sau thị trường cơ sở. Mối quan hệ này mạnh hay yếu, dẫn dắt hay đi sau tùy thuộc vào mỗi sản phẩm cơ sở (hàng hóa, chỉ số, tiền tệ…) và mỗi thời điểm khác nhau.

Theo quan sát, trên thị trường chứng khoán Việt Nam, trong các thời điểm hoảng loạn, giá các hợp đồng tương lai (HĐTL) thường thấp hơn rất nhiều so với giá cơ sở, các biến động lớn trên giá các HĐTL thường tác động tiêu cực và kích thích việc bán ra trên thị trường cơ sở. Khi thị trường cơ sở tiếp tục giảm lại kích hoạt sự chấp nhận các mức giá thấp hơn cho vị thế "short" của các HĐTL. Vòng xoáy này nối tiếp trong các nhịp giảm trong phiên và tạo ra các phiên giảm với biên độ rất lớn.

Hiện nay, khối lượng giao dịch của HĐTL kỳ hạn 1 tháng đạt khoảng 120.000 – 140.000 hợp đồng/phiên, lượng hợp đồng để qua đêm (OI) lúc cao điểm chỉ ở mức 11.000 – 12.000 hợp đồng. Điều này chứng tỏ nhà đầu tư giao dịch trên thị trường phái sinh hiện chủ yếu mang tính đầu cơ chứ không vì mục đích phòng ngừa rủi ro.   

Cũng cần phải nói thêm rằng, theo nhiều chuyên gia chứng khoán, trong khi nhiều cổ phiếu có trọng số lớn trong rổ VN30 có thanh khoản tương đối thấp, việc tác động đến chỉ số cơ sở bằng cách tác động đến một số mã cụ thể là có thể tiến hành được. Điều này làm méo mó thị trường và sự vận hành của thị trường.

Thiết nghĩ, với trình độ phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay, có lẽ cơ quan quản lý thị trường cần nghiên cứu để nâng tỷ lệ ký quỹ của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán phái sinh hoặc chỉ cho phép những nhà đầu tư sở hữu chứng khoán cơ sở mới được phép giao dịch chứng khoán phái sinh. Nói tóm lại, cơ quan quản lý cần có những chế tài cụ thể để hạn chế hoạt động đầu cơ, nếu không sàn chứng khoán phái sinh chỉ là một sòng bạc hợp pháp mà thôi.

Ngoại tệ Mua tiền mặt Mua chuyển khoản Giá bán
USD 24610.00 24635.00 24955.00
EUR 26298.00 26404.00 27570.00
GBP 30644.00 30829.00 31779.00
HKD 3107.00 3119.00 3221.00
CHF 26852.00 26960.00 27797.00
JPY 159.81 160.45 167.89
AUD 15877.00 15941.00 16428.00
SGD 18049.00 18121.00 18658.00
THB 663.00 666.00 693.00
CAD 17916.00 17988.00 18519.00
NZD   14606.00 15095.00
KRW   17.59 19.18
DKK   3531.00 3662.00
SEK   2251.00 2341.00
NOK   2251.00 2341.00

Nguồn: Agribank

Điều chỉnh kích thước chữ