Ngành rau quả lạc quan về mục tiêu xuất khẩu 5 tỷ USD

Ngành rau quả đang lạc quan về triển vọng xuất khẩu 5 tỷ USD, với rất nhiều tín hiệu tích cực. Đáng chú ý, 8 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu rau quả Việt Nam đạt 3,5 tỷ USD, cao hơn 200 triệu USD so với con số 3,3 tỷ USD của toàn năm 2022.

Nhiều tín hiệu tích cực cho mục tiêu 5 tỷ USD

Theo ước tính sơ bộ của ngành hải quan, 8 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt khoảng 3,5 tỉ USD, vượt đến 1,25 tỉ USD so với cùng kỳ năm trước và cao hơn cả con số 3,3 tỉ USD của cả năm 2022. Với những tăng trưởng tích cực như vậy đã khiến toàn ngành lạc quan về con số kỷ lục 5 tỷ USD cho năm 2023.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, sở dĩ con số xuất khẩu ngành rau quả tăng trưởng ấn tượng như vậy là nhờ Trung Quốc tăng mua mạnh trong những tháng vừa qua. Đồng thời với tác động của thời tiết cũng khiến nhiều thị trường thiếu hụt về rau quả nên tăng mua của Việt Nam.

Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy hết tháng 7 xuất khẩu rau quả Việt Nam sang Trung Quốc đạt gần 2 tỷ USD, tăng tới 128,5% so với cùng kỳ năm ngoái (cùng kỳ năm ngoái đạt 872,7 triệu USD). Đặc biệt, chỉ trong tháng 06/2023, sản lượng xuất khẩu rau quả Việt Nam thu về gần 1 tỷ USD, một con số kỷ lục chưa từng có trong lịch sử hơn 30 năm qua.

Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn NN&PTNT) lý giải việc Trung Quốc tăng mua mạnh mẽ rau quả Việt Nam rằng các Nghị định thư mà Việt Nam đã ký với Trung Quốc trong năm 2022 đã giúp hoạt động xuất khẩu rau quả của Việt Nam từ đầu năm 2023 đến nay có nhiều thuận lợi. Sầu riêng, xoài, thanh long, chuối là những sản phẩm đóng góp kim ngạch lớn nhất.

Ngoại trừ thanh long từ loại cây xuất khẩu đạt tỉ USD giảm xuống còn vài trăm triệu USD, những mặt hàng khác như: chuối, mít, xoài, dừa, dưa hấu… cũng tăng trưởng mạnh, góp phần đẩy kim ngạch xuất khẩu rau quả tăng trưởng ấn tượng trong năm 2023. Đáng nói, gần đây xuất khẩu mít vào Trung Quốc cũng thuận lợi và giá tăng gấp đôi so với năm 2022.

Cũng theo ông Đặng Phúc Nguyên, sầu riêng, mít hay dừa tươi đều là những mặt hàng trái cây nhiệt đới. Trung Quốc chưa trồng được hoặc trồng được nhưng chất lượng không đạt nên tiềm năng và cơ hội để Việt Nam khai thác rất lớn và tăng giá trị xuất khẩu trong những năm tiếp theo.

"Tháng 9, khi đa số nguồn cung ở các nước Đông Nam Á không còn, giá sầu riêng của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng. Dự kiến xuất khẩu sầu riêng cả năm sẽ cán mốc 1,5 tỷ USD. Sắp tới, mít của Việt Nam cũng sẽ tăng mạnh ở thị trường Trung Quốc khi nhu cầu quốc gia này gia tăng", ông Nguyên nhận định.

Ngoài Trung Quốc thì nhiều thị trường như Mỹ, Nhật Bản, EU hiện cũng rất ưa chuộng trái cây Việt Nam. Cụ thể, tháng 2 vừa qua lô nhãn đầu tiên của Việt Nam cũng đã nhập vào Nhật với giá bán lẻ 320.000 đồng/kg tuy nhiên vẫn không đủ cung ứng vì hút hàng tại thị trường được coi là khó tính này. Theo Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản, quả nhãn tươi là loại quả thứ tư thâm nhập thành công vào Nhật Bản, sau thanh long, xoài và vải.

Theo thông tin từ Cục Xuất nhập khẩu, nhu cầu nhập khẩu hàng rau quả tại các thị trường này hiện còn rất lớn, nhưng Việt Nam chỉ xuất khẩu một phần nhỏ so với tổng nhu cầu, do đó còn nhiều dư địa để các doanh nghiệp khai thác. Cụ thể, Mỹ có nhu cầu nhập khẩu hàng rau quả bình quân khoảng 46 tỷ USD/năm trong giai đoạn năm 2018 - 2022, nhưng trị giá nhập khẩu từ Việt Nam chỉ chiếm chưa đến 0,6% tổng trị giá nhập khẩu.

Trong khi đó, tại thị trường Hàn Quốc, nhu cầu nhập khẩu hàng rau quả các mã trên trung bình đạt 3,9 tỷ USD/năm trong giai đoạn năm 2018 - 2022, tuy nhiên trị giá nhập khẩu từ Việt Nam chỉ chiếm 4,3% tổng trị giá nhập khẩu.

Tương tự, thị trường Nhật Bản có nhu cầu nhập khẩu hàng rau quả trung bình đạt 10 tỷ USD/năm, nhưng nhập khẩu từ Việt Nam chỉ chiếm 0,6% tổng trị giá nhập khẩu...

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Trần Thanh Hải dự báo, với tốc độ tăng trưởng như hiện tại, xuất khẩu hàng rau quả trong nửa cuối năm 2023 có nhiều dư địa tăng trưởng khả quan, đặc biệt là vào mùa lễ hội khi nhu cầu tăng mạnh tại các thị trường.

"Trong quý III và quý IV/2023, cả nước có khoảng gần 7,6 triệu tấn trái cây chủ lực các loại cần được tiêu thụ. Nguồn cung trái cây dồi dào sẽ đáp ứng tốt các đơn hàng xuất khẩu trong thời gian tới", ông Hải thông tin.

Định hướng lâu dài

Hiện nay rau quả Việt Nam đã có mặt ở 27 thị trường chủ yếu, có 15 thị trường đạt trên 10 triệu USD, đặc biệt có 3 thị trường đạt trên 100 triệu USD (Trung Quốc, Mỹ, Hàn Quốc). Theo các chuyên gia đầu ngành với những dư địa lớn như hiện tại ngành rau quả cần có chiến lược phát triển dài hạn.

Hiện nay Chính phủ cũng đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách, quy định pháp luật về lĩnh vực xây dựng thương hiệu. Các hoạt động hợp tác chặt chẽ diễn ra giữa các bộ - ngành, các hiệp hội, doanh nghiệp, các tổ chức xúc tiến thương mại trong và ngoài nước để xây dựng và phát triển thương hiệu rau quả Việt. Bên cạnh đó, thông qua việc hỗ trợ, xây dựng mô hình kiểu mẫu đạt tiêu chuẩn VIETGAP, GLOBALGAP đã góp phần giúp thị trường xuất khẩu trái cây Việt Nam không ngừng được mở rộng.

Định hướng xuất khẩu ngành hàng rau quả Việt Nam là không chạy theo số lượng, nâng cao chất lượng, duy trì thị trường xuất khẩu truyền thống hay các thị trường lớn tiềm năng, đồng thời xây dựng vùng sản xuất thương hiệu và tập trung cho chế biến.

Là doanh nghiệp xuất khẩu các mặt hàng rau củ quả chế biến, bà Trần Thị Kiều Hương, Giám đốc khối kinh doanh & nghiên cứu phát triển sản phẩm NFC cho biết, rau quả Việt Nam có hương vị rất đặc trưng và được nhiều thị trường như Mỹ, EU, Nhật ưa chuộng. Đây cũng là các thị trường mục tiêu của NFC trong thời gian tới. Tuy nhiên để kết nối đơn hàng vào các thị trường này, đại diện NFC mong muốn nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các hội chợ, liên kết được các tổ chức nước ngoài nhằm giới thiệu, đẩy mạnh sản phẩm thay vì doanh nghiệp chỉ tự loay hoay, tự làm.

"Hiện nay các thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu thường có tiêu chuẩn về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, nguồn gốc xuất xứ. Doanh nghiệp, nông dân ngành rau quả cần được quy hoạch vùng trồng nhằm được kiểm định đồng bộ và liên kết tiêu thụ dễ dàng", đại diện NFC kiến nghị.

Thực tế, những trái cây thời gian qua tiêu thụ khó khăn, giá rẻ là vì diện tích trồng vượt so với đề án như cây cam, xoài hoặc phát triển nóng, tự phát kéo theo quy trình sản xuất chưa bảo đảm, liên kết tiêu thụ hạn chế.

Cục trưởng Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) Nguyễn Như Cường cho biết, để thực hiện quản lý nhà nước trong việc định hướng phát triển cây ăn quả, nhất là các loại cây ăn quả chủ lực cũng như xây dựng kế hoạch, chỉ đạo sản xuất đáp ứng yêu cầu thị trường, Cục Trồng trọt đã tham mưu Bộ NN&PTNT có Quyết định số 4085 ngày 27/10/2022 phê duyệt đề án phát triển cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 và 2030. Trong đó, định hướng trồng 14 loại cây ăn quả chủ lực là: thanh long, xoài, chuối, vải, sầu riêng, nhãn, cam, bưởi, dứa, chôm chôm, mít, chanh leo, bơ, na...

Theo ông Cường, việc bổ sung một số cây trồng chủ lực, rất có ý nghĩa, góp phần tăng tính cạnh tranh cao đối với thị trường trong nước cũng như xuất khẩu. Khi có quy hoạch rồi thì cũng cần có chế tài mạnh hơn để người dân và chính quyền địa phương thực hiện sản xuất theo quy hoạch.

Bài liên quan

Rau quả xuất siêu 1,3 tỉ USD, loại nào được xuất, nhập khẩu nhiều nhất?

Chuyện ngoài chợ: Rau quả, thịt gà, thịt lợn 'dắt tay nhau' tăng giá

Xuất khẩu rau quả năm 2022: Sẽ có nhiều khó khăn, thách thức

Xuất khẩu rau quả năm 2021 được dự báo sẽ tăng trưởng ấn tượng