Lộ diện linh vật rắn Bình Định lấy cảm hứng từ văn hóa Chăm

Cụm linh vật năm Ất Tỵ 2025 tại quảng trường Nguyễn Tất Thành lấy ý tưởng từ tượng rắn thần Naga 5 đầu tại di tích quốc gia đặc biệt Tháp Chăm Dương Long (huyện Tây Sơn).

Trong tiếng Phạn, Naga có nghĩa là rắn hổ mang lớn. Rắn Naga là con vật thần thoại và thường được thể hiện là con rắn có nhiều cái đầu (thường là 5, 7 hoặc 9 đầu). Với hình thể độc đáo, rắn Naga có cái mang phình ra rất to, che phủ nhiều cái đầu.

Theo quan niệm người xưa, rắn Naga là linh hồn của thiên nhiên, bảo vệ các nguồn nước như sông, suối, mạch ngầm, giúp mùa màng tốt tươi. Do vậy, rắn thần Naga là biểu tượng cho sự thịnh vượng, ấm no và hạnh phúc. Bên cạnh đó, rắn Naga còn có nhiệm vụ canh giữ đền tháp, bảo vệ đạo pháp cho nên được thể hiện rất nhiều trong các đền tháp.

Trong nghệ thuật kiến trúc tháp Chăm tại Việt Nam, hình tượng rắn Naga được thể hiện nhiều nhất tại tháp Dương Long, có niên đại cuối thế kỷ 12 đầu thế kỷ 13.

Rắn Naga dùng trang trí hệ thống chân đế, vòm cửa và trên bộ mái của tháp. Hình tượng rắn Naga tại tháp Dương Long là sự giao thoa giữa các nền văn hoá khác nhau, tạo nên nét độc đáo về tạo hình.

Qua đó, phản ánh mối quan hệ mở rộng của vùng đất Bình Định với các nền văn hóa, góp phần làm giàu bản sắc văn hóa dân tộc trong dòng chảy lịch sử. Ngoài ra, rắn Naga tại tháp Dương Long có tính thẩm mỹ cao về nghệ thuật tạo hình, được xem là đạt đỉnh cao của nghệ thuật tạo hình trong điêu khắc Chămpa...