KCN đóng một vai trò vô cùng quan trọng thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển ở Châu Á trong đó có Việt Nam. Hiện các KCN tại Việt Nam hiện có vai trò quan trọng trong thu hút đầu tư nước ngoài, tăng trưởng xuất khẩu, đóng góp vào GDP và tạo việc làm cho người lao động. Việc định hướng theo mô hình KCN sinh thái hứa hẹn góp phần thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh của Việt Nam.

Tại Việt Nam, từ 2014 đã có chủ trương chuyển các KCN truyền thống sang mô hình KCN sinh thái và đến nay đã có nhiều doanh nghiệp tham gia. Điển hình là các KCN chuyên Phú Mỹ III (Bà Rịa - Vũng Tàu), Khánh Phú, Gián Khẩu (Ninh Bình), Hòa Khánh (Đà Nẵng)…

Theo ông Phạm Trường Sơn, Trưởng ban Quản lý khu công nghệ cao và các KCN Đà Nẵng, việc chuyển đổi từ KCN hiện hữu sang mô hình KCN sinh thái thời gian qua là minh chứng rõ nét nhất để khẳng định rằng, việc xây dựng mô hình KCN sinh thái là một nhiệm vụ hết sức quan trọng, là xu thế tất yếu trong thời gian đến nhằm giải quyết triệt để ảnh hưởng của các KCN đến môi trường tự nhiên.

"Xây dựng các KCN sinh thái theo khung tiêu chí quốc tế có thể nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy mạnh môi trường đầu tư trong và ngoài nước, phù hợp với xu thế hội nhập và phát triển toàn cầu", ông Sơn nhận định. 

Theo báo cáo của Ban Quản lý khu công nghệ cao và các KCN Đà Nẵng, qua gần 4 năm, các hoạt động của dự án thí điểm nhằm chuyển đổi KCN Hòa Khánh sang mô hình KCN sinh thái được UBND thành phố đặc biệt quan tâm và phù hợp với chủ trương phát triển thành phố môi trường.

Theo đó, tại KCN Hòa Khánh, dự án đã hỗ trợ đánh giá Hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn cho 29 doanh nghiệp; các chuyên gia của dự án đã đề xuất 334 giải pháp sản xuất sạch hơn; trong đó 228 giải pháp đã được thực hiện, giúp các doanh nghiệp KCN tiết kiệm hơn 14 tỷ đồng/năm; giảm gần 50.000 m3 nước thải và trên 5.000 tấn CO2/năm.

Tuy nhiên, khi dự án cơ bản hoàn thành giai đoạn đầu cũng có những hạn chế. Đó là việc tiếp cận vốn vay để doanh nghiệp đầu tư chuyển đổi công nghệ xanh, thân thiện với môi trường còn khó khăn, đòi hỏi nhiều thủ tục, thời gian.

Đến nay, chưa có doanh nghiệp nào chính thức nhận được hỗ trợ tài chính từ các quỹ đã cam kết hỗ trợ dự án. Việc áp dụng các giải pháp sản xuất sạch hơn đều do doanh nghiệp tự bỏ vốn đầu tư. Hầu hết doanh nghiệp vừa và nhỏ tại KCN không có cán bộ chuyên trách môi trường, vẫn thiếu năng lực kiểm toán năng lượng và chất thải.

Do đó, việc thực hiện và duy trì các giải pháp sản xuất sạch hơn do các chuyên gia đề xuất gặp nhiều khó khăn; đồng thời tạo ra thách thức đối với việc giám sát tổng nguồn năng lượng, tài nguyên tiêu hao và chất thải phát sinh đối với toàn KCN.

Ông Phạm Trường Sơn cho biết, việc triển khai chuyển đổi các KCN truyền thống sang mô hình KCN sinh thái được UBND TP. Đà Nẵng đặc biệt quan tâm và phù hợp với chủ trương phát triển thành phố môi trường. Theo dự thảo Đề án “Xây dựng Đà Nẵng - thành phố môi trường” giai đoạn 2021 - 2030, UBND thành phố Đà Nẵng đặt mục tiêu đến năm 2025 có ít nhất 1 KCN trên địa bàn thành phố đáp ứng các tiêu chí của KCN sinh thái và đến 2030 có ít nhất 3 KCN được công nhận là KCN sinh thái.

“Trong thời gian tới, Ban Quản lý sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu các mạng lưới cộng sinh công nghiệp có tính khả thi cao để thí điểm; đồng thời cần huy động, giới thiệu các nguồn vốn ưu đãi hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư chuyển đổi công nghệ xanh, thân thiện với môi trường”, ông Sơn cho hay.

Ngoài ra, để tiếp tục khuyến khích việc phát triển các KCN sinh thái, Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng mong muốn Vụ Quản lý các Khu Kinh tế tiếp tục tham mưu Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành Thông tư quy định cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện hợp tác để hình thành các mạng lưới cộng sinh công nghiệp.

Đồng thời, cần xây dựng khung pháp lý cụ thể, đủ mạnh để hỗ trợ các doanh nghiệp tháo gỡ các vướng mắc, khiếu nại phát sinh trong và sau khi hình thành các mạng lưới cộng sinh công nghiệp.

Bài liên quan

Đà Nẵng thành 'cứ điểm' của nhiều ông lớn công nghệ thông tin thế giới

Đà Nẵng phổ biến chính sách pháp luật cho các doanh nghiệp Nhật Bản

'Đà Nẵng cần rà soát lại thu chi ngân sách'

Thêm 40 triệu USD chảy vào khu công nghiệp Đà Nẵng