Phát biểu tại hội thảo quốc tế “Đẩy mạnh phát triển và tiết kiệm năng lượng tới năm 2030, tầm nhìn 2050”, ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) cho biết: Nghị quyết 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị nêu rõ phát triển năng lượng vừa là động lực, vừa là hạ tầng cơ sở để đẩy mạnh, phát triển kinh tế - xã hội tới năm 2030 tầm nhìn năm 2045. Nghị quyết đặt ra mục tiêu tiết kiệm năng lượng 7% trong năm 2020 và lên tới khoảng 14% vào năm 2045.

"Hiện nay Việt Nam là nước có tiêu thụ năng lượng vào loại cao và lãng phí bậc nhất thế giới. Trong đó cả hệ số đàn hồi và cả cường độ tiêu thụ năng lượng đều lớn", ông Ngãi nói. Ví dụ trên thế giới các nước phát triển một đơn vị năng lượng sản sinh ra được 5 đến 7 đơn vị sản phẩm còn ở Việt Nam thì ngược lại 5,7 đơn vị năng lượng mới sản sinh ra được 1 đơn vị sản phẩm.

Ông Ngãi cho biết, Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được Quốc hội thông qua ngày 28/6/2010, sau đó Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị định giao cho một số ngành kinh tế triển khai thực hiện và Bộ Công Thương đã ban hành một số thông tư hướng dẫn. Trong luật nêu khá đầy đủ các chương, các điều có ý nghĩa sâu sắc đề cập các vấn đề đối với ngành điện, ngành than, ngành dầy khí, NLTT, trong đó có cả các giải pháp, cơ chế chính sách để triển khai thực hiện...

Tuy nhiên, đã hơn 10 năm luật có hiệu lực nhưng kết quả thực thi rất hạn chế, chưa đạt được kết quả như mong muốn.

Ông Ngãi đề xuất: "Hằng năm, Chính phủ cần giao chỉ tiêu tiết kiệm năng lượng về các bộ, ngành ở trung ương, các Chủ tịch UBND ở địa phương trên tàon quốc thực hiện tiết kiệm năng lượng từ nay đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2050".

"Chỉ tiêu hàng năm tăng dần từ 2 tiến tới 5, 7, 14% và trên mức đó nữa, như Nghị quyết 55 - Bộ Chính trị đề ra. Ví dụ, chỉ cần tiết kiệm 3% điện thương phẩm cho khoảng 230 tỷ kWh thì mỗi năm tính riêng cho ngành điện đã tiết kiệm được khoảng trên 3 tỷ đồng", ông Ngãi lấy ví dụ.

Cùng với đó, ông Ngãi cho rằng, cần giao nhiệu vụ cho người đứng đầu từng bộ ngành, địa phương có trách nhiệm thực thi Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, được quy định bằng luật pháp cụ thể.

"Ai thực hiện được chỉ tiêu Chính phủ giao hàng năm sẽ được thưởng bằng nhiều hình thức; ai không thực hiện được sẽ bị phạt từ mức cảnh cáo, cách chức và có thể truy cứu hình sự nếu vi phạm mức độ nặng, làm tổn hại đến kinh tế xã hội", ông Ngãi nói.

Theo đó, muốn thực thi hiệu quả, mỗi bộ, ngành Trung ương, Chủ tịch các tỉnh thành ở địa phương cần có bộ giúp việc để điều hành, giám sát, kiểm tra, kiểm toán việc thực hiện tiết kiệm năng lượng hàng năm của từng địa phương mình từ các doanh nghiệp, các hộ dân...

Một trong những điểm theo ông Ngãi đáng lưu tâm là các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam hiện đang sử dụng công nghệ lạc hậu, chưa được thay bằng công nghệ hiện đại. Do vậy việc hoán đổi công nghệ này cần phải có kinh phí. Chính phủ, các bộ, ngành và các địa phương cần tạo điều kiện về cơ chế chính sách việc vay vốn cho các doanh nghiệp đổi mới công nghệ các cơ sở sản xuất của mình...

Ngành xi măng, hoá chất, sắt thép là những ngành tiêu hao năng lượng lớn nhưng công nghệ lạc hậu, cần phải có kế hoạch để thay thế.

"Các doanh nghiệp lớn cần giao chỉ tiêu về tiết kiệm năng lượng hàng năm, như các tập đoàn EVN, PVN, TKV, tập đoàn hoá chất, xi măng, thép... Quá trình theo dõi, điều tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán, đánh giá tổng kết việc thực hiện Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cần được báo cáo Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, có kết luận kèm theo quyết định khen thưởng, kỷ luật", ông Ngãi nhấn mạnh.

Bài liên quan

[Gặp gỡ thứ Tư] Giám đốc khu vực Super Energy: 'Việt Nam có nhiều lợi thế phát triển năng lượng tái tạo'

Rác 'pin' năng lượng mặt trời, hiểm hoạ đe doạ nước nghèo

Lần đầu tiên Việt Nam lập quy hoạch tổng thể về năng lượng

Thêm giải pháp năng lượng thông minh cho Bình Dương