Thương chiến Mỹ - Trung và tác động đến Việt Nam

HẢI ĐĂNG

15:06 31/08/2019

Cuộc thương chiến Mỹ - Trung đang tác động đến thương mại, hàng hóa, thị trường và người tiêu dùng ở cả hai nền kinh tế nhất nhì nhất thế giới. Mức thuế 10% mà Tổng thống Trump vừa công bố cuối tháng qua đã làm rung chuyển thị trường tài chính.

Tuy nhiên, Mỹ và Trung Quốc vẫn lên kế hoạch cho một vòng đàm phán khác vào tháng 9/2019. Tại Phố Wall, chỉ số cổ phiếu Dow Jones giảm mạnh và thị trường châu Á cũng đi xuống trong các giao dịch cuối tuần. Riêng đối với Việt Nam, cuộc thương chiến cũng đặt ra một số vấn đề rủi ro cần lưu ý.

Ngày 3/8/2019, Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn nói rằng mọi chuyện đang diễn tiến tốt đẹp với Trung Quốc, khẳng định người tiêu dùng Mỹ không trả thuế nhập khẩu mà ông đã áp đặt lên hàng hóa từ Trung Quốc, mặc dù các nhà kinh tế nói rằng người Mỹ đang chịu khoản tiền này. “Mọi chuyện đang diễn tiến tốt đẹp với Trung Quốc. Họ đang trả cho chúng ta hàng chục tỉ đôla, được thực hiện bằng cách phá giá tiền tệ của họ và bơm một lượng tiền lớn để giữ cho hệ thống của họ hoạt động.

Cho đến nay người tiêu dùng của chúng ta không phải trả gì hết và chúng ta không có lạm phát. Không có sự giúp đỡ từ Ngân hàng Trung ương Mỹ (FED)!” ông Trump nói trên Twitter. Ông cũng tuyên bố rằng, các nước đang yêu cầu đàm phán “các thỏa thuận thương mại thật sự” và khẳng định “các nước đều không muốn bị Mỹ nhắm mục tiêu áp thuế quan”.

Giai đoạn căng thẳng mới

Ngày 5/8/2019, Bộ Tài chính Mỹ đã thông báo xếp Trung Quốc vào danh sách quốc gia thao túng tiền tệ. Sau 25 năm, Washington một lần nữa đưa Bắc Kinh vào danh sách nước thao túng tiền tệ, trong bối cuộc cảnh thương chiến giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn đang căng thẳng. Động thái này nhằm đáp trả cáo buộc từ Mỹ rằng Trung Quốc hạ giá đồng Nhân dân tệ xuống mức thấp nhất trong 11 năm qua. Đây cũng được coi là câu trả lời của Bắc Kinh sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo sẽ áp thêm thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Bắc Kinh, theo SCMP. Sau động thái hạ giá đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, thị trường chứng khoán Mỹ đã chứng kiến sự sụt giảm đáng kể. Thêm vào đó, Bắc Kinh tiếp tục tuyên bố dừng nhập khẩu nông sản Mỹ và cân nhắc có thể sẽ áp thuế lên sản phẩm nông nghiệp từ Washington từ ngày 3/8.

Tất cả đều bắt nguồn từ việc Tổng Thống Donald Trump tuyên bố sẽ đánh thêm một đòn nặng trong cuộc chiến tranh mậu dịch đã kéo dài 13 tháng. Từ 1/9 này, Mỹ sẽ áp thuế 10% trên 300 tỷ USD hàng nhập cảng từ Trung Quốc; sau khi đã đánh 25% trên 250 tỷ. Coi như tất cả hàng nhập cảng từ Trung Quốc qua Mỹ sẽ bị đánh thuế. Đợt thuế quan đánh trên 250 tỷ USD trước đây chỉ mới áp dụng từ giữa tháng 6, cho nên chưa thấy ảnh hưởng nặng. Gần đây, GDP Trung Quốc vẫn tăng với tốc độ 6.2%, nhưng lần này chắc sẽ ảnh hưởng mạnh hơn. Sau khi nghe thông điệp qua Twitter của Tổng thống Trump, Bộ Thương mại và Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố sẽ trả đũa.

Chỉ sau quyết định của Trump một hôm, ngày 2/8/2019, Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng “nghênh chiến”, đấu tranh chống lại Tổng thống Donald Trump. Tân đại sứ của Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc, ông Trương Quân, nói Bắc Kinh sẽ thực hiện các biện pháp đối phó cần thiết, để bảo vệ quyền lợi của mình và mô tả thẳng thừng rằng hành động của ông Trump là một hành động phi lý, vô trách nhiệm. “Quan điểm của Trung Quốc rất rõ ràng rằng nếu Mỹ muốn đàm, thì chúng tôi sẽ đàm, nếu họ muốn chiến, thì chúng tôi sẽ chiến,” nhà ngoại giao của Trung Quốc nói với các phóng viên ở New York.

Bài liên quan

Tác động của chiến tranh thương mại Mỹ-Trung có thể mang tính hiệu ứng 'tàn khốc'

Để trả đũa đợt tấn công 250 tỷ USD lần trước Bắc Kinh đã đánh thuế quan trên 110 tỷ USD hàng mua từ Mỹ. Bây giờ họ chỉ còn 10 tỷ USD hàng hóa Mỹ để đánh thuế trong khi Mỹ sắp tấn công trên số hàng 300 tỷ USD. Trung Quốc có thể sẽ ngưng mua 478 chiếc máy bay 737 MAX của Boeing mà chính hãng này đang phải ngưng bán để thay đổi hệ thống điều khiển sau hai tai nạn lớn. Trung Quốc có thể trả đũa bằng cách gây khó khăn cho các công ty Mỹ đang đầu tư ở Trung Quốc.

Nhưng muốn làm được cũng không dễ. Kinh tế Trung Quốc đang giảm tốc, cần đầu tư của nước ngoài. Các công ty Mỹ đang hoạt động trong lục địa sử dụng hơn hai triệu công nhân, con số nhỏ nhưng tất cả là những công việc trả lương cao. Một đòn trả đũa khác mà Bắc Kinh đang tung ra là kêu gọi dân Trung Hoa tẩy chay hàng Mỹ có vẻ thành công. Các mạng xã hội trong giới trẻ hưởng ứng những lời lẽ kích thích chủ nghĩa dân tộc, tẩy chay iPhone của Apple để mua điện thoại của Huawei, không mua đồ thể thao của Nike mà mua Adidas của Đức.

Nhưng trong khi ông Trump lo chuẩn bị cho cuộc bỏ phiếu năm 2020 thì ông Tập Cận Bình không bị một giới hạn thời gian nào cả. Ông Tập có thể nhẩn nha. Các báo, đài Trung Quốc đều phản ảnh quan điểm của Tân Hoa Xã, nói rằng không thể kết thúc sớm các tranh chấp thương mại với Mỹ, hai bên đều cần kiên nhẫn. Trong khi chờ đợi, ông Trump chịu những áp lực từ nhiều phía. Kinh tế thế giới sẽ suy yếu nếu chiến tranh mậu dịch kéo dài.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tính rằng cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung sẽ làm GDP cả thế giới hụt bớt 0.7% so với tình trạng không chiến tranh, tức là mất khoảng 6.000 tỷ USD. Kinh tế Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng dù nhẹ hơn nhưng sẽ rất phiền trong một năm bầu cử. Ngay sau khi Tổng thống Trump công bố ý định tăng thuế quan đợt mới, thị trường chứng khoán cả thế giới đi xuống. Chỉ số S&P 500 ở Mỹ mất 0.8%, Dow Jones Industrial Average mất 0.7%; cả hai tụt mất 2.8% trong cả tuần lễ. Nguyên nhân chính là những lời đe dọa “đánh” của Tổng thống Trump, vì thị trường đã đi xuống sau khi FED cắt lãi suất và sau khi các thống kê kinh tế mới công bố đều tốt đẹp. Thêm 164.000 công việc làm mới trong tháng 7 và tỷ lệ thất nghiệp vẫn chỉ có 3.7%.

Tác động đến Việt Nam

Trong thời gian một năm từ quý I năm 2018 đến quý I năm 2019, việc đánh thuế nhập khẩu giữa Mỹ và Trung Quốc đã chuyển hướng nhập khẩu vào các nước này từ các nước thứ ba. Theo công ty chứng khoán Nhật Nomura (“Exploring US and China Trade Diversion”, 3/6/2019), Việt Nam được hưởng lợi nhiều nhất vì đã tăng xuất khẩu sang Mỹ, thay thế cho một số mặt hàng Trung Quốc bị thuế như hàng điện tử, máy móc, đồ gỗ, giầy da và dệt may... ước tính lên tới 7,9% của GDP (so với 2,1% cho Đài Loan là nước được lợi thứ nhì). Một cách cụ thế, trong 5 tháng đầu năm 2019, Mỹ giảm nhập từ Trung Quốc gần 12,3% nhưng tăng nhập từ Việt Nam 36% (lên 25,8 tỷ USD). Tuy nhiên, Mỹ tăng xuất sang Việt Nam ít hơn nên nhập siêu đối với Việt Nam tăng tới 21,6 tỷ USD (hay 52 tỷ USD nếu tính cho cả năm).

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, tăng xuất sang Mỹ và tăng lượng FDI có lợi cho Việt Nam, tuy nhiên cái lợi này cần được đánh giá đúng mức trong tổng thể phát triển kinh tế Việt Nam. Dưới đây là một số vấn đề rủi ro cần được lưu ý. Thứ nhất, tăng xuất sang Mỹ thì cũng phải tăng nhập nguyên liệu và trung phẩm đầu vào (intermediate inputs) như link kiện, phụ tùng...

Do đó, Việt Nam tăng nhập rất nhiều từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Thêm nữa, Việt Nam cũng giảm xuất trung phẩm đầu vào sang Trung Quốc, vì Trung Quốc giảm sản xuất các mặt hàng bị đánh thuế. Các loại hàng trung phẩm này chiếm gần một nửa tổng xuất từ Việt Nam sang Trung Quốc. Xuất từ Việt Nam sang các nước khác cũng chậm lại, vì tình trạng bất ổn trong quan hệ thương mại quốc tế. Tính chung, tổng xuất từ Việt Nam là 122,71 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm 2019 và tổng nhập là 122,76 tỷ USD, gây ra nhập siêu 43 triệu, so với xuất siêu 2,7 tỷ USD trong nửa năm đầu 2018. Chuyển từ xuất siêu sang nhập siêu trong thời gian vừa qua có nghĩa là xuất ròng (net export) giảm đi, làm chậm bớt tăng trưởng kinh tế. GDP tăng 6,76% trong nửa năm đầu 2019, chậm đi so với 7,1% trong năm 2018. Theo cách tính này, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung không giúp ích cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

Thứ hai, cần đề phòng khả năng Trung Quốc dùng Việt Nam làm nước trung chuyển để xuất hàng của mình qua Mỹ dưới nhãn hiệu “Made in VN” để tránh thuế. Điều này có thể xãy ra qua việc tái xuất hàng nhập từ Trung Quốc, một cách chính thức hay không chính thức.

Trong 6 tháng đầu năm 2019, lượng hàng máy và linh kiện điện tử, máy móc nói chung nhập từ Trung Quốc vào Việt Nam tăng rất cao so với cùng kỳ năm trước, tương ứng với sự kiện tăng xuất các loại hàng này sang Mỹ. Thí dụ cụ thể hơn: trong 4 tháng đầu năm 2019, số lượng điện thoại di động (cell phones) Mỹ nhập từ Trung Quốc giảm 5,8 tỷ USD hay 27% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi nhập từ Việt Nam tăng 3,6 tỷ USD hay 177%. Điều này đã gây sự chú ý từ phía Mỹ. Việt Nam cũng đã phát hiện một số trương hợp hàng Trung Quốc mang nhãn hiệu Việt Nam lậu - thí dụ như hàng điện và điện tử của công ty Asanzo.

Nói chung, Mỹ rất quan tâm đến việc Trung Quốc tìm cách tái xuất để tránh thuế - cụ thể là qua Việt Nam, Mã Lai, Phi Luật Tân và Sihanoukville, Cambodia. VN cần theo dõi để bảo đảm hàng xuất từ Việt Nam có đủ hàm lượng địa phương (local content) cần thiết.

Thứ ba, tăng xuất sang Mỹ có nghĩa là tăng xuất siêu đối với Mỹ - từ $39 tỷ trong năm 2018 lên $52 tỷ (ước tính cho cả năm 2019). Tổng Thống Trump rất nhạy cảm về chuyện này và đã chỉ trích các nước có nhập siêu lớn đối với Mỹ. Việt Nam được xếp thứ 5 sau Trung Quốc, Nhật, Mexico và Đức. Tăng xuất siêu nhanh như thế có thể gây ra phản ứng từ Mỹ. Trump vừa tuyên bố là Việt Nam đã lợi dụng nước Mỹ “một cách tệ hại hơn Trung Quốc” và không loại trừ khả năng đánh thuế nhập khẩu trên hàng Việt Nam nhưng có hàm lượng lớn từ Trung Quốc. Để nhấn mạnh điểm này, ngày 2/7/2019 vừa qua, Mỹ đã đánh thuế lên đến 456% trên hàng thép chống gỉ và thép cán nguội từ Việt Nam sau khi Bộ Thương Mại Mỹ kết luận rằng trong các mặt hàng này, hàm lượng của Hàn Quốc và Đài Loan rất cao trong khi giá trị gia tăng từ Việt Nam rất thấp. (Mỹ đã đánh thuế nhập khẩu đối với Hàn Quốc (12/2015) và Đài Loan (2/2016)—từ đó đến 4/2019, lượng nhập thép chống gỉ và thép cán nguội từ Việt Nam tăng 332% và 916%).

Ngoài ra, tăng xuất siêu là một yếu tố để Mỹ đánh giá nước đối tác có thao túng tỷ giá hối đoái để chiếm lợi thế khi xuất khẩu sang Mỹ. Trong báo cáo về thao túng ngoại tệ của Bộ Tài Chánh Mỹ tháng Năm vừa qua, Việt Nam đã được xếp vào diện 9 nước “phải theo dõi”.

Thứ tư, Mỹ đang rất chú ý đến vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Trong báo cáo của Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ tháng 4 vừa qua, Việt Nam cũng được xếp vào diện 36 nước gây quan ngại về việc tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, cần theo dõi và thảo luận về biện pháp khắc phục. Việt Nam cần phải có chính sách và luật pháp rõ ràng về quyền sở hữu trí tuệ để tránh biện pháp trả đũa của Mỹ.

Cuối cùng, vì lý do cẩn trọng trong việc bảo vệ an ninh quốc gia và vì lệnh cấm giao dịch với Hoa Vi, Việt Nam cần cân nhắc lợi hại trong việc sử dụng Hoa Vi trong hệ thống viễn thông của mình, nhất là trong công nghệ 5G. Dư luận trong nước phần lớn không muốn dùng sản phẩm của Hoa Vi. Nói tóm lại, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung cũng như tình trạng căng thẳng trong quan hệ thương mại quốc tế, tuy có mang lại vài lợi ích trước mắt nhưng hàm ẩn nhiều nguy cơ và rủi ro. Việt Nam cần có biện pháp đối phó trong các tình huống kể trên.

Bài liên quan

Số phận của nhân dân tệ trong 3 kịch bản chiến tranh thương mại

Đòn trả đũa của Mỹ - Trung trong hơn một năm chiến tranh thương mại

Chiến tranh thương mại đang lan đến các gia đình Mỹ

CIEM dự báo 3 kịch bản diễn biến chiến tranh thương mại Mỹ - Trung

Tags:

Thương chiến Mỹ - Trung

chiến tranh thương mại

căng thẳng thương mại

tác động của thương chiến Mỹ - Trung

Tags:

Thương chiến Mỹ - Trung

chiến tranh thương mại

căng thẳng thương mại

tác động của thương chiến Mỹ - Trung

Cùng chuyên mục

Phó Thủ tướng chỉ đạo xử lý góp ý của VAFIE về sửa đổi Nghị định về an toàn thực phẩm

Phó Thủ tướng Lê Thành Long giao Bộ Y tế nghiên cứu, xử lý góp ý của VAFIE về sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP về an toàn thực phẩm theo đúng quy định.

Sự kiện - 27/03/2025 07:29

Tổng Bí thư Tô Lâm ủng hộ hợp tác với Singapore trong lĩnh vực năng lượng xanh

Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá cao việc gần đây Singapore cấp phép cho mở cửa thị trường đối với sản phẩm nông nghiệp và chăn nuôi của Việt Nam.

Sự kiện - 26/03/2025 21:28

VAFIE thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực sản xuất thông minh

Ngày 26/3, Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) đã tổ chức Diễn đàn sản xuất thông minh toàn cầu Việt Nam 2025 nhằm thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực sản xuất thông minh.

Sự kiện - 26/03/2025 16:58

Chi đoàn Tạp chí Nhà đầu tư phát động phong trào 'Văn phòng xanh'

Hưởng ứng "Tháng Thanh niên", Ban Chấp hành Chi đoàn Tạp chí Nhà đầu tư đã phát động phong trào "Văn phòng xanh" với sự tham gia của toàn bộ đoàn viên và cán bộ, nhân viên.

Sự kiện - 26/03/2025 15:04

Sau nâng cấp quan hệ, Việt Nam - Singapore ký kết nhiều văn kiện kinh tế

Việc ký kết các văn kiện hợp tác diễn ra sau khi sau khi hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện nhân chuyến thăm Singapore của Tổng Bí thư Tô Lâm hồi đầu tháng.

Sự kiện - 26/03/2025 14:20

Vĩnh Phúc phát triển 5 khu công nghiệp, 31 cụm công nghiệp trong 5 năm tới

Để đạt được mục tiêu 24 khu công nghiệp, 47 cụm công nghiệp đến năm 2030, trong vòng 5 năm tới Vĩnh Phúc phải phát triển thêm 5 khu công nghiệp, 31 cụm công nghiệp

Sự kiện - 26/03/2025 11:58

Tương lai cho thế hệ vươn mình

Nhadautu.vn trân trọng giới thiệu bài viết "Tương lai cho thế hệ vươn mình" của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Sự kiện - 25/03/2025 14:18

Các dự án hợp tác Việt Nam - Singapore sẽ hút đầu tư, tạo việc làm theo cấp số nhân

Đại sứ Singapore tại Việt Nam Jaya Ratnam cho rằng, các dự án công nghiệp, năng lượng mới giữa Singapore - Việt Nam sẽ thu hút đầu tư, tạo việc làm theo cấp số nhân, thể hiện ý nghĩa to lớn của mối Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện mà hai bên vừa đạt được.

Sự kiện - 25/03/2025 13:42

Tạp chí Nhà đầu tư thông báo chuyển trụ sở làm việc

Đọc nhiều

Bất động sản

Công nghệ

Đầu tư thông minh

Thương chiến Mỹ - Trung và tác động đến Việt Nam

Đáng đọc