Nhà đầu tư chờ phút chót để xuống tiền: Cuộc đua giành suất IPO VPS tiếp tục nóng

Tiếp nối thành công từ đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của Chứng khoán TCBS, những ngày này, nhà đầu tư đang hướng về sự kiện IPO của Chứng khoán VPS - doanh nghiệp dẫn đầu thị phần môi giới chứng khoán tại Việt Nam.

Trong giai đoạn từ 16/10 đến 6/11, VPS tiếp nhận đăng ký mua cổ phiếu IPO từ nhà đầu tư với mức giá chào bán tối thiểu không thấp hơn 60.000 đồng/cp. Tổng khối lượng chào bán 202,3 triệu cổ phiếu, dự kiến huy động tối thiểu 12.138 tỷ đồng. Nếu thành công, quy mô này sẽ vượt kỷ lục 10.800 tỷ đồng mà TCBS vừa huy động.

Cần nhấn mạnh, việc đăng ký mua và nộp tiền cọc mới chỉ là bước đầu trong quá trình IPO và niêm yết của VPS. Sau giai đoạn này, công ty sẽ lần lượt: (1) Thông báo kết quả phân bổ cổ phiếu; (2) nhà đầu tư thanh toán số tiền được phân bổ; (3) công bố kết quả mua cổ phiếu; (4) hoàn tiền nếu có phát sinh.

Câu hỏi được quan tâm nhất hiện nay là: Đâu sẽ là giá chốt cho “bom tấn” IPO tiếp theo của thị trường chứng khoán năm 2025?

Trên các diễn đàn, nhà đầu tư bàn luận sôi nổi quanh câu hỏi: Tại sao VPS không chốt sẵn giá chào bán và tại sao giá tối thiểu lại không thấp hơn 60.000 đồng/cp?

Soi mức đắt/rẻ từ góc nhìn mô hình hoạt động và hiệu quả kinh doanh

Từ vị thế hiện tại, VPS sở hữu tổng tài sản hơn 39.000 tỷ đồng, nằm trong nhóm dẫn đầu ngành chứng khoán về quy mô. Con số này được tạo ra bởi số vốn điều lệ chỉ 12.800 tỷ đồng (tính đến cuối quý III/2025) - thấp hơn so với nhóm đầu như VPBankS, VIX, SSI hay TCBS (đều trên 15.000 tỷ đồng).

Từ góc nhìn kinh doanh, VPS báo lãi sau thuế quý III/2025 đạt 1.126 tỷ đồng, tăng 72% so với cùng kỳ, đưa lũy kế 9 tháng lên 2.564 tỷ, tăng 52% YoY. Dấu ấn tăng trưởng này phản ánh hiệu quả của chiến lược tập trung vào mảng cốt lõi - môi giới và cho vay margin (trên 22.000 tỷ đồng); việc không tham gia tự doanh cổ phiếu giúp VPS loại bỏ rủi ro khi thị trường biến động.

Nếu TCBS dẫn đầu mảng tư vấn phát hành trái phiếu, thì VPS vừa thiết lập kỷ lục doanh thu môi giới quý III, đạt 1.500 tỷ đồng - chiếm hơn 20% tổng doanh thu môi giới toàn ngành (7.000 tỷ đồng, nguồn Wichart). VPS cũng là công ty đầu tiên trong lịch sử ngành chứng khoán Việt Nam đạt doanh thu môi giới nghìn tỷ đồng/quý, con số được hiện thực hóa từ việc duy trì vị thế số 1 về thị phần môi giới trên cả HoSE, HNX, UPCoM và phái sinh từ quý I/2021 đến nay - một kỷ lục chưa từng có.

Nhờ đó, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) quý III/2025 đạt 24,4%, nằm trong nhóm cao nhất toàn ngành.

Cùng với mảng môi giới, nguồn lực tài chính mạnh giúp VPS tiếp tục mở rộng hoạt động margin. Tới cuối tháng 9/2025, công ty đang dẫn đầu ngành với 30.200 tỷ đồng tiền gửi của nhà đầu tư, gấp hơn hai lần công ty xếp sau là SSI đồng thời chiếm 27% toàn ngành (tổng hợp từ dữ liệu Wichart).

Việc FTSE Russell chính thức nâng hạng Việt Nam lên thị trường mới nổi được kỳ vọng mở ra làn sóng dòng vốn mới, kéo theo thanh khoản tăng vọt - yếu tố tác động trực tiếp đến doanh thu môi giới và lợi nhuận margin của VPS.

Đặc biệt, thanh khoản dự kiến còn bùng nổ hơn nữa khi loạt cơ chế mới đi vào hoạt động như giao dịch xuyên trưa, kéo dài thời gian khớp lệnh, bán chứng khoán chờ về hay T+0. Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ tăng tốc vòng quay vốn của nhà đầu tư, kéo theo khối lượng khớp lệnh tăng vọt.

Thực tế, thanh khoản bình quân 9 tháng năm 2025 đã đạt 29.200 tỷ đồng/phiên, tăng gần 40% so với năm 2024, nhiều phiên vượt 2 - 3 tỷ USD. Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy hiệu ứng tương tự: tại Đài Loan, T+0 giúp thanh khoản tăng 45%; tại Hàn Quốc, hệ thống EXTURE ra mắt năm 2009 khiến giao dịch tăng gấp ba lần.

Nhờ lợi thế thị phần hàng đầu, tài chính dồi dào, VPS đang ở vị thế hiếm có để hưởng lợi trực tiếp từ làn sóng tăng trưởng mới của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Từ lăng kính mô hình hoạt động, VPS sở hữu đội ngũ công nghệ nội bộ hàng trăm kỹ sư, tự phát triển hạ tầng giao dịch tốc độ cao và nền tảng dữ liệu phục vụ hàng triệu người dùng, qua đó định vị mình như một định chế FinTech hàng đầu trong lĩnh vực chứng khoán.

“Ghi điểm” ở cả mô hình hoạt động lẫn hiệu quả kinh doanh, câu hỏi “tại sao VPS không công bố giá chào bán cố định?” càng được giới đầu tư quan tâm. Thực tế, câu trả lời nằm ngay trong cơ chế IPO mà VPS đang triển khai: Giá chào bán được quyết định bởi chính các nhà đầu tư tham gia - những người trực tiếp “chấm điểm” cho giá trị của công ty.

"Khách" tham gia IPO của VPS gồm những ai?

Trước hết, có thể kể tới nhóm nhà đầu tư nước ngoài, trong đó hơn 50 quỹ đầu tư quốc tế đã bày tỏ sự quan tâm trong các buổi xúc tiến đầu tư mà lãnh đạo VPS chia sẻ gần đây.

Sự hiện diện của dòng tiền “ngoại quốc” này gần như chắc chắn, nhất là khi VPS đã bổ nhiệm ông John Desmond Sheehy - chuyên gia có nhiều năm cố vấn cấp cao - vào HĐQT, thể hiện định hướng mở rộng tầm ảnh hưởng ra ngoài Việt Nam.

Cùng với khối ngoại, “nhà đầu tư VPS” còn có thể là một phần trong số khoảng 1,6 triệu khách hàng đang giao dịch tại VPS, rộng hơn là 11 triệu tài khoản chứng khoán trong nước, bao gồm cả tổ chức và công ty chứng khoán khác.

Như vậy, bức tranh nhóm nhà đầu tư tiềm năng của đợt IPO VPS đã phần nào hiện hữu. Vấn đề còn lại là: Họ sẵn sàng trả bao nhiêu để mua vào?

Theo nguyên tắc phân bổ được đưa ra, các lệnh đăng ký mua hợp lệ là những lệnh có giá đặt mua ≥ 60.000 đồng/cp. Nếu tổng lượng đặt mua ≤ lượng chào bán, nhà đầu tư được mua đúng số lượng đăng ký. Ngược lại, nếu tổng lượng đặt mua > lượng chào bán, các lệnh có giá cao hơn sẽ được ưu tiên phân phối trước cho đến khi hết số cổ phiếu chào bán. Phần cổ phiếu còn lại sẽ được phân bổ theo tỷ lệ cho các lệnh có giá bằng giá chào bán, theo công thức: Tỷ lệ phân bổ bằng số cổ phiếu còn lại chia tổng số cổ phiếu đăng ký mua tại giá chào bán.

Dù vậy, mức giá cuối cùng của đợt IPO này sẽ chỉ được xác định sau khi hạ màn IPO. Trên thị trường, có nhóm nhà đầu tư thận trọng chờ đợi, nhưng cũng có nhóm đã sớm nhập cuộc, sẵn sàng “xuống tiền” để đảm bảo suất mua.

Đầu tư chứng khoán luôn gắn với kỳ vọng. Vì thế, mức 60.000 đồng hay cao hơn không quyết định vị thế đắt/rẻ của cổ phiếu. Tất cả còn phụ thuộc tầm nhìn và niềm tin của nhà đầu tư vào hành trình của VPS trong kỷ nguyên mới.