Ngọn bút đồng hành

Nhà báo là bạn đồng hành với doanh nhân. Nhưng, trong thực tế, câu chuyện nhà báo với doanh nhân, còn có đủ những sắc thái khác nữa, không phải lúc nào cũng lý thú và an tâm. Nhadautu.vn giới thiếu bài viết của nhà văn Nguyễn Thành Phong nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10.

Kể từ giữa thập kỷ 80 của thế kỷ trước đến nay, khoảng 30 năm, là một thời đoạn đặc biệt, ghi dấu ấn việc hình thành và phát triển một đội ngũ doanh nhân mới của đất nước. Một đội ngũ đông đảo, trí tuệ và tài năng, đã góp phần làm đổi thay diện mạo xứ sở, tạo ra những bước phát triển với tốc độ có thể gọi là thần kỳ so với trước đó, so với lịch sử. Nhiều doanh nhân đã là thương hiệu của Việt Nam, có tên trong những bảng xếp hạng những nhà giàu trên thế giới.

Bài liên quan

Doanh nhân và Ngày Doanh nhân

Nhưng con đường đi của mỗi doanh nhân, của cả đội ngũ doanh nhân, những năm vừa qua, không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió. Có những doanh nhân đã rơi vào những hút xoáy ghê gớm, có những thành bại, những câu chuyện cay đắng, chắc sẽ còn được kể nhiều trong nhiều thời gian tới nữa…

Cũng trong khoảng thời gian này, trên báo chí, một mảng đề tài lớn luôn được đề cập đến. Đó là câu chuyện về làm giàu, đổi mới để phát triển kinh tế, là những thông tin về doanh nghiệp, dự án, về doanh nhân và mối quan tâm của người dân, của xã hội đối với những hoạt động này…

Nhà báo là bạn đồng hành với doanh nhân. Quan hệ báo chí với doanh nghiệp là quan hệ tương hỗ, tương sinh, là tất yếu, là win-win, là tin cậy nương tựa và tôn trọng… Nhiều nhận định như vậy đã được khẳng định trong nhiều hội thảo, được nói đến trong các cuộc gặp gỡ, tri ân.

Nhưng, trong thực tế, câu chuyện nhà báo với doanh nhân, còn có đủ những sắc thái khác nữa, không phải lúc nào cũng lý thú và an tâm.

Bây giờ, nếu một nhà báo hỏi một doanh nhân thành đạt, anh nghĩ gì về báo chí hiện nay, chắc sẽ có ngay câu trả lời giống như những gì tôi đã nói ở trên. Nhưng nếu đó là một câu hỏi không phải của nhà báo, thì doanh nhân kia còn ngẫm nghĩ lâu, có khi không trả lời, mà có trả lời hoặc nói thẳng ra, thì họ coi là đối tượng cần “cảnh giác” cao độ…

Tôi nhớ lại câu chuyện về một vài doanh nhân có số phận đặc biệt trong những năm vừa qua. Những doanh nhân nhọc nhằn, cay đắng, như có căn số “đáo tụng đình”, có khi sa vào vòng lao lý, rồi bằng bản lĩnh và khát vọng, lại vươn lên, hay đang trên đường vươn lên.

Bà Ba Sương (Trần Ngọc Sương) là một “Doanh nhân nhà nước”, có một quá trình đóng góp, có thể gọi là huy hoàng. Cha của bà, ông Trần Ngọc Hoằng, là Anh hùng Lao động, đã cùng nhiều cộng sự, biến một vùng cỏ năn cỏ lác thành làng quê trù phú, mang lại cơm no áo ấm cho biết bao nhiêu bà con nông dân, làm nên thương hiệu Nông trường Sông Hậu. Ông Hoằng lội đồng lội ruộng miết thành quen, bàn chân với các ngón chõe ra, không thể đi giày da được. Tấm ảnh ông mặc quần áo sơ vin nhưng chân thì đi đất, cùng con gái, tiếp đón Tổng Bí thư Đỗ Mười đến thăm Nông trường Sông Hậu, là đặc biệt, gây cảm xúc cho bất cứ ai đã xem. Bà Ba Sương học đại học trong nước, rồi nước ngoài, xong, lại về Nông trường Sông Hậu, làm phụ tá cho cha, rồi lên Giám đốc, lại tiếp nối cha mình, được phong danh hiệu Anh hùng lao động. Bà được quốc tế bình chọn là “Người phụ nữ nổi bật của Châu Á”. Bà đã hy sinh cả đời riêng, không chồng, không con, vì bà con nông dân. Thế mà, bỗng dưng, bà bị điều tra, phải ra hầu tòa. Trần ai cuộc chiến pháp lý, lòng tin... Hai phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm, đều tuyên án bà 8 năm tù. Ngay khi ấy, nhiều tiếng nói đã cất lên bảo vệ bà, hàng trăm bà con nông dân viết đơn xin đi tù thay cho bà, nhiều vị lãnh đạo cao cấp có ý kiến… Và báo chí đã liên tục đăng tải bài vở ủng hộ bà Ba Sương. Cuối cùng, bà đã trắng án, được phục hồi sinh hoạt đảng, rồi lại trở lại con đường làm doanh nhân, nhưng không hẳn theo lối cũ…

Cách đây chừng hơn mười năm, trên báo chí đầy những tin tức về “Siêu lừa” Nguyễn Đức Chi với Dự án Rusalka, được dịch ra tiếng Việt với cái tên rất đẹp là “Nàng tiên cá”, ở Khánh Hòa. Rồi thông tin Nguyễn Đức Chi bị khởi tố, bị đưa ra tòa, bị kết án… Một cuộc “dội bom” nặng nề của truyền thông. Nguyễn Đức Chi phải vào tù, nằm trong biệt giam 4 năm gian khổ, rụng hết cả một hàm răng, tuột hết các móng trên hai bàn chân, đã có lúc viết đơn kiện báo chí vu khống mình vô căn cứ. Nhưng sau đó, anh đã được ra tù, lại bắt đầu lại những gì mình đã ấp ủ, tất nhiên, với nhiều đổi khác, sau những trải nghiệm quá đắt giá. Và báo chí lại bên anh, đưa thông tin về những trần ai của anh, gửi gắm, bày tỏ những tin tưởng về con đường đi mới của anh trong tương lai…

Cách đây năm năm, báo chí ồn lên vụ Đoàn Văn Vươn chống người thi hành công vụ, phạm tội âm mưu giết người trong vụ cưỡng chế thu hồi đất ở Cống Rộc, huyện Tiên Lãng, TP Hải Phòng. Đoàn Văn Vươn bị kết án 5 năm tù, rồi được đặc xá sau ba năm thi hành án năm 2015. Được tự do, Đoàn Văn Vươn trở về khu đất đầm ao cũ, lại bắt đầu khởi nghiệp lại để làm một doanh nhân tư nhân, nuôi vịt biển, phát triển trang trại hải sản, mở ra hướng làm giàu mới cho gia đình mình. Chưa biết “công cuộc” này của ông Vươn sẽ thành công đến đâu, nhưng có vẻ, báo chí đã giành cho ông nhiều thiện cảm, đưa các thông tin, giúp ông tiếp thị sản phẩm và bày tỏ mong muốn ông sẽ thành công…

Qua ba câu chuyện trên, dù có lúc ta thấy báo chí không thuận chiều (như trong vụ Nguyễn Đức Chi gặp nạn), do thiếu thông tin, do chạy theo những đòi hỏi vô thức của mình và cả bạn đọc, thì vẫn phải công nhận, thiện ý đồng hành của báo chí đối với ý chí và khát vọng làm giàu, làm nên sự nghiệp của những doanh nhân, doanh nghiệp, là dòng chảy chủ đạo, nếu doanh nhân và doanh nghiệp tạo nên được sự tin cậy, thông hiểu của nhà báo và cơ quan báo chí.

Vấn đề là làm sao có được sự thông hiểu và chia xẻ thông tin, tạo nên sự tin cậy lẫn nhau giữa doanh nhân, doanh nghiệp đối với nhà báo và cơ quan báo chí, nhất là trong thời buổi cạnh tranh khốc liệt hiện nay? Làm sao vừa chia xẻ được những mong đợi từ truyền thông, để có được sự cổ vũ và tiếp thị cho mình và doanh nghiệp của mình, vừa không bị “hở sườn”, bị “lộ” những bí quyết, chiến lược của mình, tránh những “đối đầu” và “thiệt hại” trong cuộc chiến cạnh tranh? Đây chính là một nghệ thuật, không kém gì nghệ thuật kinh doanh, để thành công.

Làm doanh nhân, biết cách “chơi” với báo chí, biến họ thành những ngọn bút đồng hành với khát vọng của mình, là một bí quyết. Hiện nay, các tập đoàn, các doanh nghiệp lớn, đều có bộ phận truyền thông, một mặt làm công tác PR, làm công việc “xử lý sự cố truyền thông” khi có vấn đề, nhưng nói thật, để vươn tới chuyên nghiệp, để biết được cách, hay nói kiểu khác, là có “bí quyết” ứng xử với truyền thông, thì còn là một khoảng cách.

Nhìn từ phía nhà báo, các cơ quan báo chí, cũng có vấn đề. Không phải tất cả đã “biết cách” trở thành những ngọn bút đồng hành với doanh nghiệp, nếu anh không thực sự thông hiểu và chia xẻ với những vấn đề của doanh nhân, doanh nghiệp, anh chỉ nhìn thấy những lợi ích “ngắn hạn”, trước mắt khi viết về họ. Đó là chưa kể, thật đau lòng, có những “con sâu” trục lợi từ những sự cố của doanh nhân, doanh nghiệp, không xứng danh với thiên chức cao cả của nhà báo.

Là một người đã hoạt động báo chí khá nhiều năm, tôi nghĩ rằng, thực tế cuộc sống phát triển, có rất nhiều sự thật khác nhau, nếu như anh nhìn từ những góc độ khác nhau. Vấn đề là anh lựa chọn sự thật nào để phản ánh? Anh phản ánh vì mục đích gì? Ví dụ, có những doanh nhân thành đạt, vì tự hào mình là người Việt, vì hoài bão lớn với đất nước, đã đầu tư tại quê nhà, họ làm thay đổi bộ mặt của nhiều vùng đất nghèo khó, họ tạo dựng nên những giá trị thương mại lớn lao đến không ngờ cho những vùng núi, vùng biển bỏ hoang bao nhiêu đời nay. Nhưng không khéo lại trở nên “xấu xí” trên truyền thông vì họ, hay đối tác của họ, hay ngay cả chính quyền địa phương, khi chuẩn bị và hợp tác, trong quá trình triển khai, đã không bao quát hết, bao quát cho thật đầy đủ những ảnh hưởng tới mọi người liên quan. Trong thực hiện những dự án, có những sự cố ngoài ý muốn, nếu nhà báo không chia xẻ, không đưa thông tin giúp họ xử lý tốt hơn, mà lại phản ánh theo kiểu “cho nó biết mình là ai” và doanh nghiệp thì không biết cách “quản lý” và “xử lý” kịp thời, có thể trở thành “thảm họa truyền thông”, gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động của họ ngay.

Nhà báo đã biến thành một đối tượng cần hết sức “cảnh giác” trong ứng xử, như trong trường hợp vị doanh nhân phải ngẫm nghĩ, thậm chí không muốn trả lời hay nhận xét, như tôi đã nói ở phần đầu kia, là từ bao giờ vậy? Nếu các nhà báo là những con người luôn biết lựa chọn các sự thật, không vụ lợi cá nhân, vì cộng đồng, vì đổi mới, phát triển, thì doanh nhân đâu phải cần phải băn khoăn, ngẫm nghĩ, “cảnh giác” đến như vậy?

Bài liên quan

Doanh nhân và Ngày Doanh nhân

Tỷ phú Phạm Nhật Vượng thuở lập nghiệp ở Kharkov

Chủ tịch BRG: Cần cho doanh nghiệp cơ hội sửa sai