Đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam: Lo dự án khác 'nhịn' đầu tư
Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đang có nhiều phương án để lựa chọn đầu tư, xác định tổng mức đầu tư hợp lý, bảo đảm hiệu quả tính khả thi của dự án.

Tuyến đường sắt tốc độ cao của Nhật Bản. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam nếu được xây dựng sẽ tăng năng lực vận tải và phát triển kinh tế-xã hội nơi tuyến đường đi qua.
Tuy nhiên, trải qua nhiều cuộc họp và tọa đàm có thể thấy rằng, vướng mắc lớn nhất của dự án vẫn nằm ở việc lựa chọn tốc độ khai thác của đoàn tàu, công nghệ và nguồn vốn đầu tư quá lớn sẽ làm cho nhiều dự án của ngành giao thông phải... xếp hàng chờ đầu tư.
Chỉ chạy tàu khách?
Trước đó, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã kiến nghị Chính phủ phương án lựa chọn thực hiện đầu tư dự án theo kịch bản tuyến đường sắt tốc độ cao có tổng chiều dài khoảng 1.559 km, khổ đường 1.435mm gồm 24 ga, 3 ga quy hoạch tiềm năng, 5 Depo (trạm trung chuyển), 42 cơ sở bảo trì hạ tầng; tốc độ thiết kế 350 km/h, khai thác 320 km/h. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 1,344 triệu tỷ đồng (tương đương 58,7 tỷ USD), vốn Nhà nước chiếm 80%, vốn tư nhân chiếm 20%.
Bộ Giao thông Vận tải cũng phân kỳ thời gian thực hiện 2 giai đoạn. Từ năm 2020-2032 thực hiện đầu tư đoạn Hà Nội - Vinh và Nha Trang - TP.HCM. Từ năm 2032-2050 thực hiện đầu tư đoạn Vinh - Nha Trang.
Qua nghiên cứu sơ bộ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án, tham khảo thêm ý kiến của một số chuyên gia và tìm hiểu kinh nghiệm các nước trên thế giới về cách làm đường sắt tốc độ cao, Bộ KH&ĐT nhận thấy rằng cần thiết phải thực hiện đầu tư một tuyến đường sắt mới tốc độ cao chạy trên trục Bắc - Nam mang tính xương sống, giữ vai trò chủ đạo là động lực lan tỏa và phát huy hiệu quả kinh tế - xã hội.
Để đầu tư tuyến đường, Bộ KH&ĐT cho rằng dự án cần đáp ứng cơ bản nhu cầu vận tải hàng hóa và hành khách với năng lực thông qua lớn, tốc độ thiết kế hợp lý, hướng tuyến ngắn nhất; có khổ đường tiêu chuẩn để vận tải cả hàng hóa và hành khách trên trục Bắc-Nam; khả năng xã hội hóa lớn trong quá trình triển khai dự án...
Qua nghiên cứu sơ bộ báo cáo dự án, đơn vị tư vấn đã phân tích lựa chọn kịch bản phát triển đường sắt trên trục Bắc - Nam trên cơ sở kinh nghiệm thế giới về đầu tư hạ tầng, đối tượng khai thác, tốc độ khai thác đường sắt tốc độ cao và có nhận xét chi phí đầu tư xây dựng đường sắt có tốc độ 200 km/h thấp hơn khoảng 10% chi phí đầu tư đường sắt có tốc độ 350km/giờ. Chi phí đầu tư phương tiện thiết bị chênh lệch từ 9-26%.
Báo cáo nghiên cứu của dự án lựa chọn tốc độ thiết kế 350 km/h (chủ yếu ở Nhật Bản, Pháp) cạnh tranh với hàng không, đem lại hiệu quả khai thác và có tác dụng điều chỉnh lại cơ cấu thị phần vận tải hợp lý giữa các loại hình giao thông. Tuy nhiên, theo lãnh đạo Bộ KH&ĐT, tuyến đường sắt tốc độ cao này chỉ khai thác cho tàu khách mà không khai thác cho tàu hàng.
Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng, việc đề xuất của Bộ GTVT đầu tư tuyến đường sắt có tốc độ thiết kế 350 km/h, tốc độ khai thác 320 km/h với tổng mức đầu tư 58,7 tỷ USD sẽ có nhiều rủi ro, tác động xấu đến nguồn vốn đầu tư phát triển.
Cụ thể, dự án nếu được “rót vốn” thì có nguy cơ phải đình hoãn đầu tư các công trình hạ tầng giao thông khác để tạo nguồn lực cho đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam trong thời gian 30 năm hoặc lâu hơn nữa.
Theo báo cáo của Bộ GTVT, kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2016-2020 là 210.700 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước, trái phiếu Chính phủ và ODA, trong khi nhu cầu đầu tư của ngành giao thông trong giai đoạn này là 952.000 tỷ đồng.
Giả sử khả năng cân đối vốn ngân sách Nhà nước cho Bộ GTVT giai đoạn tiếp theo tăng khoảng 10% so với giai đoạn trước thì kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn năm 2021-2025 tối đa là 231.770 tỷ đồng (riêng dự án đường sắt tốc độ cao khoảng 189.065 tỷ đồng, chiếm 82%).
Trong khi, nhu cầu vốn đầu tư cho ngành giao thông vận tải giai đoạn 2016-2020 còn rất lớn (gấp 4,5 lần kế hoạch vốn được bố trí) nên có nguy cơ phải đình hoãn các công trình giao thông khác để bố trí nguồn lực cho dự án.

Ảnh chỉ có tính minh họa. (Nguồn: swissinfo.ch)
Giảm vốn đầu tư, tốc độ chỉ nên 200 km/h
Mặt khác, các chuyên gia cho rằng, kiến thức và thực tiễn kinh nghiệm của Việt Nam chưa có sự chuẩn bị đầy đủ để triển khai một tuyến đường sắt tốc độ cao nên sẽ mất chủ động, bị lệ thuộc công nghệ nước khác, không bảo vệ được quyền lợi và khả năng tự chủ của Việt Nam.
Theo báo cáo, sau khi kết thúc giai đoạn 1 của dự án, các đoạn Hà Nội - Vinh và Nha Trang - TP.HCM sẽ có năng lực thông qua 364.000 hành khách/ngày trong khi dự báo số lượng hành khách trên đoạn tuyến này vào năm 2035 chỉ đạt 55.000-58.000 hành khách/ngày (chưa sử dụng hết 16% công suất của tuyến). Do đó, việc đầu tư dự án ngay trong giai đoạn 1 đã dư thừa và lãng phí.
Hơn nữa, toàn bộ tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam chỉ dùng chở khách mà không giải quyết được tình hình vận tải hàng hóa để làm giảm chi phí vận tải và an toàn giao thông trên trục Bắc - Nam.
Để bảo đảm tính khả thi và hiệu quả đầu tư dự án các chuyên gia khuyến nghị đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam cần thực hiện đúng các quyết định của Thủ tướng có tốc độ khai thác từ 160-200 km/h.
Như vậy, với các thông tin nêu trên cho thấy, đường sắt tốc độ cao hiệu quả khi tốc độ khai thác tối đa là 200 km/h như các nước đã làm.
Theo số liệu đánh giá của Hà Lan và Đức, tốc độ chạy tàu trên trục Bắc - Nam là 200 km/h là hiệu quả, tổng mức đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam sẽ khoảng 26 tỷ USD (giảm trên 30 tỷ USD so với tổng mức đầu tư Bộ Giao thông Vận tải trình).
Với tốc độ khai thác 200 km/h, thời gian Hà Nội đi TP.HCM chỉ mất khoảng 8 giờ là khá hợp lý. Phương án này phù hợp với chỉ đạo của Thủ tướng làm giảm chi phí đầu tư của xã hội, giảm chi phí vận tải của nền kinh tế và bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, bảo đảm hài hòa các nguồn lực để phát triển các dự án khác. Đồng thời các doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia, không để nước ngoài thâu tóm các loại hợp đồng của dự án.
Tuy nhiên, để có đánh giá khách quan về phương án lựa chọn đầu tư, xác định tổng mức đầu tư hợp lý, bảo đảm hiệu quả tính khả thi, Bộ KH&ĐT báo cáo Thủ tướng xem xét thành lập Hội đồng thẩm định Nhà nước để tổ chức thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án. Trong đó, Hội đồng này được thuê liên danh tư vấn trong nước và tư vấn nước ngoài bảo đảm độc lập, khách quan với tư vấn lập dự án để thẩm tra báo cáo dự án theo đúng quy định.
(Theo Vietnam+)
- Cùng chuyên mục
Thương mại Đối ứng Việt Nam - Hoa Kỳ: Cơ hội mới cho thị trường chứng khoán
Tiến trình đàm phán Hiệp định Thương mại Đối ứng Việt Nam – Hoa Kỳ đang có bước tiến rõ rệt, mở ra những cơ hội tăng trưởng mới cho kinh tế và thị trường chứng khoán Việt Nam. Các nhóm ngành hưởng lợi sẽ là xuất khẩu, công nghệ, năng lượng tái tạo, logistic.
Đầu tư thông minh - 17/06/2025 15:50
FDI chưa tạo giá trị gia tăng cao, chủ yếu là lắp ráp và gia công
Đại biểu Quốc hội cho biết, FDI chưa tạo giá trị gia tăng cao, vẫn chủ yếu tập trung vào lĩnh vực lắp ráp, gia công. Tỷ lệ nội địa hóa trong khu vực FDI vẫn dưới 30% ở nhiều ngành công nghiệp chế biến - chế tạo và chưa có liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp trong nước.
Đầu tư - 17/06/2025 13:20
Bình Định ưu tiên gần 1.500 căn nhà ở xã hội cho cán bộ Gia Lai
Bình Định ưu tiên bố trí cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động từ tỉnh Gia Lai mua nhà ở xã hội tại 8 dự án với quỹ nhà ở gần 1.500 căn.
Đầu tư - 17/06/2025 13:14
Vietnam Wafer muốn làm nhà máy sản xuất vật liệu thạch anh tại Quảng Trị
CTCP Vietnam Wafer vừa đề xuất với UBND tỉnh Quảng Trị đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất vật liệu thạch anh siêu tinh khiết tại khu công nghiệp Quán Ngang.
Đầu tư - 17/06/2025 06:45
Từ quốc gia nhỏ bé đến cường quốc số: Học gì từ hành trình chuyển đổi số đột phá của Estonia?
Estonia - một quốc gia chỉ có khoảng 1,3 triệu dân, đã trở thành hình mẫu toàn cầu trong ứng dụng AI vào chuyển đổi số chính phủ, từ đó gợi mở nhiều chính sách cho Việt Nam.
Công nghệ - 17/06/2025 06:45
Thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng với quy mô 1.881ha
Thủ tướng Chính phủ vừa có quyết định thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng với quy mô khoảng 1.881ha, bố trí tại 7 vị trí không liền kề.
Đầu tư - 16/06/2025 16:45
Giá nhà ở xã hội mới có thể chạm mức 30 triệu đồng/m2
Hiện mức giá cao nhất đối với một dự án nhà ở xã hội mới là 25 triệu đồng/m2. Tuy nhiên, ngưỡng này có thể sớm bị phá vỡ trong bối cảnh chi phí xây dựng ngày càng đắt đỏ.
Đầu tư - 16/06/2025 14:17
Liên danh VEC trúng thầu xây dựng cao tốc 56.000 tỷ thuộc dự án Vành đai 4 - vùng Thủ đô
Dự án xây dựng đường cao tốc theo hình thức PPP, loại hợp đồng BOT, thuộc dự án đường Vành đai 4 - vùng Thủ đô đã tìm được nhà đầu tư trúng thầu, đó là liên danh CITYLAND - SUNFLOWER - VEC - HORIZON. Giá đề xuất của liên danh làm đường cao tốc này khoảng 56.000 tỷ đồng.
Đầu tư - 16/06/2025 14:10
Cơ hội mua vào các cổ phiếu nền tảng cơ bản tốt
Các thống kê chỉ ra chứng khoán trong nước thường sẽ thường không chịu tác động tiêu cực trong trung và dài hạn từ các sự kiện địa chính trị. Từ đó, sự sụt giảm của chỉ số (nếu có) sẽ mở ra cơ hội mua vào cổ phiếu nền tảng tốt.
Đầu tư - 16/06/2025 11:00
TP.HCM: Giá nhà cao khiến sức mua yếu
Phần lớn những dự án mới ra mắt, mở bán trong thời gian gần đây tại TP.HCM đều có mức giá hơn 100 triệu đồng/m2. Trong khi, hàng tồn kho giá cao chưa tiêu thụ hết cũng khiến sức mua thực không đạt như kỳ vọng.
Đầu tư - 16/06/2025 06:45
Cầu vượt 2.000 tỷ ở Đà Nẵng xài 10 năm vẫn chưa xong quyết toán
Dự án cầu vượt nút giao Ngã ba Huế (TP. Đà Nẵng) có vốn đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng đã đưa vào sử dụng gần 10 năm, nhưng đến nay chưa được quyết toán đầy đủ cho doanh nghiệp.
Đầu tư - 15/06/2025 17:54
Bộ Xây dựng nói gì về việc chuyển nhượng hợp đồng mua bán nhà ở hình thành trong tương lai?
Theo Bộ Xây dựng, hợp đồng mua bán nhà ở hình thành trong tương lai chưa nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận vẫn được chuyển nhượng theo quy định về kinh doanh bất động sản.
Đầu tư - 15/06/2025 13:00
Kinh tế AI dự kiến đạt mốc 130 tỷ USD vào năm 2040
Với tiềm năng mang lại quy mô kinh tế lên tới 130 tỷ USD vào năm 2040, trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra những cơ hội đầu tư hấp dẫn tại Việt Nam.
Đầu tư - 15/06/2025 13:00
Cách Aeon Mall nhanh chóng mở rộng hiện diện ở Việt Nam
Một phương pháp quen thuộc Aeon Mall dùng để phát triển các dự án trung tâm thương mại là thông qua hợp tác với doanh nghiệp nội đã có sẵn đất cho dự án thương mại.
Đầu tư - 15/06/2025 08:37
Thủ tướng mời Tập đoàn Ericsson phát triển mạng 6G, cơ sở dữ liệu cho AI tại Việt Nam
Tổng Giám đốc Tập đoàn Ericsson mong muốn tiếp tục hợp tác để triển khai công nghệ 5G, thúc đẩy chuyển đổi số và công nghiệp 4.0
Đầu tư - 14/06/2025 12:34
Bất động sản - kênh sinh lời ưa chuộng đã chững lại
Sau giai đoạn thanh lọc kéo dài, thị trường bất động sản Việt Nam đang chứng kiến loạt tín hiệu phục hồi. Tuy nhiên, chu kỳ tăng trưởng bền vững từng biến bất động sản trở thành kênh sinh lời ưa chuộng nay đã chững lại.
Đầu tư - 14/06/2025 11:11
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 1 month ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 1 month ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 2 month ago