Chị Dương Thị Thu Huệ - Giám đốc công ty TNHH Xuất nhập khẩu Kinoko Thanh Cao, người đã quyết định đặt những viên gạch đầu tiên để mơ về việc xây dựng nền công nghiệp nấm công nghệ cao cho đất Việt. Chị giải thích Kinoko trong tiếng Nhật nghĩa là nấm, còn Thanh Cao là xã thuộc huyện Thanh Oai nơi chị mở xưởng đầu tiên và giờ đây là khu sản xuất nấm công nghệ cao đầu tiên của Việt Nam đặt tại xã Đốc Tín (huyện Mỹ Đức, Hà Nội).

Cơ duyên của chị đến với nghề trồng nấm cũng thật tình cờ. Không học về nông nghiệp ngày nào nên chỉ chị chỉ được biết sơ sơ cách thức sản xuất nấm khi làm phiên dịch cho các đoàn chuyên gia của Nhật Bản sang Việt Nam làm việc. Sau đó, họ động viên chị nên theo nghiệp trồng nấm.

Đang hưởng mức lương cả ngàn USD chị liền đột ngột chuyển nghề. Thôi thì một liều, ba bảy cũng liều bởi cái thế đã “cưỡi trên lưng hổ” rồi là cứ phóng đi thôi chứ nhảy xuống giữa chừng không khéo lại dính thương tật. Năm 2002 – 2005, chị tham gia thu mua, bao tiêu sản phẩm nấm cho những hộ sản xuất cá thể. Đến khi sốt ruột vì tiến độ giao hàng cũng như chất lượng của sản phẩm chị liền trực tiếp nhảy vào sản xuất nấm.

Năm 2005 chị xuất vốn lập nhà xưởng đầu tiên ở xã Thanh Cao. Trận lụt kỷ lục năm 2008 đã nhấn chìm đến tận mái nhà, các giá thể trồng nấm trôi bồng bềnh trong nước, còn nước mắt của chị thì lặn ngược vào trong.

Gượng dậy sau biến cố, chị chuyển cơ sở nấm về xã Đốc Tín (huyện Mỹ Đức), nơi có mặt bằng cao ráo, rộng rãi hơn trước. Lúc đầu là sản xuất nấm ăn, nấm dược liệu bằng công nghệ khá thô sơ, trồng nấm trong những khu sản xuất hở bằng các phế liệu nông nghiệp như rơm rạ.

Sau mỗi mùa gặt là rơm rạ phơi kín cả sân xưởng. Bà chủ cũng mướt mải mồ hôi như ai, cũng phải còng lưng cào cào, lật lật hay chạy rơm hối hả khi trời bỗng nhiên sầm sập đổ mưa.

Không thể tin nổi là cảm giác của nhiều người khi đến tham quan xưởng nấm của chị. Cả một “nhà máy” khổng lồ nhưng chỉ cần không quá 5 người vận hành vì toàn bộ dây chuyền tự động, nhiệt độ tự động, ánh sáng tự động chỉ tốn công nhất là ở mỗi khâu đóng gói sản phẩm mà thôi.

Ở nhà máy của chị, người muốn vào thăm phải ăn mặc cẩn thận như bước vào một cuộc đại phẫu thuật. Từ khử khuẩn giầy dép, mặc quần áo đồng phục đến chụp đầu bằng túi để đảm bảo rằng không một sợi tóc nào được rơi xuống, bị lẫn vào khu sản xuất.

Lần nào mở rộng nhà xưởng, quy mô sản xuất nào chị cũng tự nhủ sẽ là lần cuối cùng phải cầm cố sổ đỏ hay chìa tay vay tiền từ gia đình đến người thân, họ hàng. Lần gần đây nhất của chị là cú đầu tư hơn 60 tỉ đồng để nhập toàn bộ công nghệ, dây chuyền, máy móc từ Nhật Bản - cường quốc sản xuất nấm của thế giới về.

Trước đó, đối tác đã yêu cầu chị phải có bản khảo sát 10 năm những gì công ty mình đã trồng nấm ở Việt Nam cũng như cung cấp được danh sách các doanh nghiệp khác đang trồng nấm ở Việt Nam và phân tích của thế nào về thị trường, về môi trường, về quy mô nhà máy như thế này sẽ tiêu thụ sản phẩm ở đâu. Nếu không trả lời được “bài thi” đó thì họ sẽ nhất định không chấp nhận hợp tác.

Cây nấm làm ra sạch đến mức có thể ăn sống được nên chị tự tin khuyến cáo khách rằng khi đem vào chế biến thì không cần rửa vì nhiều khi nguồn nước ở nhà không thể sạch bằng nguồn của nhà máy. Nó đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu vào châu Âu nhưng do bán ngay tại thị trường miền Bắc cung còn chưa đủ cầu, còn phải mở rộng quy mô hơn thế nữa nên cũng chẳng cần thiết.

Về sau, khi kinh nghiệm đã dày dặn dần, chị quyết định chuyển hướng không sản xuất nấm kiểu thủ công nữa. Sẵn có nhà xưởng rộng 3ha nơi có nguồn nước, không khí rất trong lành chị ấp ủ sản xuất nấm kim châm theo công nghệ cao quy mô công nghiệp kiểu Nhật Bản. Hàng chục chuyến đi đi về về giữa Việt Nam và Nhật Bản mãi về sau chị mới thuyết phục được đối tác tin tưởng cho chuyển giao thiết bị nhà máy cùng công nghệ sản xuất.