Bình luận nhanh sau khi Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto chiến thắng ở bang Nevada ngày 12/11 (tức 13/11 ở Việt Nam) để giành ghế Thượng viện thứ 50 cho phe Dân chủ, đài CNN (Mỹ) nói giữ được quyền kiểm soát Thượng viện là động lực lớn cho Tổng thống Joe Biden trong hai năm còn lại của nhiệm kỳ đầu của ông Biden tại Nhà Trắng.

Ông Biden, đang ở Campuchia dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-Mỹ lần 10, nói với báo chí: "Kết quả này cho thấy năng lực của các ứng viên Dân chủ". Thuộc phe Dân chủ cùng Phó Tổng thống Kamala Harris, ông Biden nhấn thêm là nghị trình của chính phủ trong hai năm còn lại sẽ tốt hơn nếu Đảng Dân chủ tiếp tục giành chiến thắng ở bang Georgia ngày 6/12 để giành ghế thứ 51 tại Thượng viện. Nhưng tâm thế của Tổng thống là muốn hơn, ông nói thẳng: "Càng nhiều ghế nữa càng tốt".

Cụ thể, các đại diện Dân chủ tại Thượng viện có khả năng thông qua các dự luật từ chính quyền Biden hoặc bác các dự luật được Hạ viện thông qua.

Sau kết quả hôm nay từ Nevada, Đảng Dân chủ giành được 50 ghế và Cộng hòa 49, kém chỉ một ghế. Nếu Cộng hòa thắng tại Georgia, tỷ lệ hòa sẽ là 50-50, khi đó Phó Tổng thống Harris (theo luật Mỹ) sẽ bỏ phiếu để giải quyết tỷ số hòa, và đương nhiên bà Harris sẽ bầu cho phe Dân chủ của bà.

Với cuộc đua ở Hạ viện trong đợt bầu cử Quốc hội Mỹ giữa kỳ này, CNN dự đoán Đảng Cộng hòa sẽ thắng nhờ đang dẫn trước hiện nay. Tổng số ghế Hạ viện phải bầu lại kỳ này là 435, đảng nào giành được 218 ghế (quá bán, vì đúng 50% là 217,5 ghế) sẽ kiểm soát Hạ viện Mỹ. Theo CNN, tính đến sáng 13/11 giờ Việt Nam, Dân chủ có 204 ghế và Cộng hòa được 211, trội hơn bảy ghế, và còn đúng bảy ghế nữa để giành quyền kiểm soát Hạ viện.

Hãng tin AP cho biết cả hai đảng phải chi hàng chục triệu USD cho đợt bầu cử Quốc hội (Thượng viện và Hạ viện) này tại bốn bang chiến địa quan trọng nhất của Dân chủ là Pennsylvania, Arizona, Nevada và Georgia. AP nói các ứng viên Cộng hòa tại bốn bang này là những chính trị gia chưa đủ năng lực tranh cử với phe Dân chủ, và cựu Tổng thống Donald Trump (Cộng hòa) lại ủng hộ các ứng viên trên. Pennsylvania, Arizona, Nevada đã bầu xong cho Thượng viện, kết quả là Dân chủ được hai ghế từ Pennsylvania và Nevada, Cộng hòa chỉ được một từ Arizona.

Nevada là một trong những bang nhiều chủng tộc nhất nước Mỹ, là bang với phần lớn dân số là người lao động ăn lương nên bị ảnh hưởng nhiều từ lạm phát và những bất ổn kinh tế khác. Khoảng 3/4 cử tri Nevada cho biết Mỹ đang đi sai hướng và khoảng 1/2 cho rằng kinh tế là vấn đề quan trọng nhất Mỹ phải đối mặt hiện nay, theo AP VoteCast (cuộc khảo sát của AP với 2.100 cử tri ở Nevada). Tuy nhiên, bà Masto lại chiến thắng ở Nevada hôm nay.

Phe Cộng hòa lấy những khó khăn kinh tế thời Biden hiện nay (như lạm phát, giá gas và lương thực cao) làm chủ đề cho cuộc bầu cử giữa kỳ này. Đảng Cộng hòa cũng chỉ trích Dân chủ của Tổng thống về tỷ lệ tội phạm cao, và AP cho rằng có thể Đảng Cộng hòa nói quá sự thật nhằm tranh thủ sự ủng hộ các cử tri ở các vùng nông thôn, là những người không ủng hộ Cộng Hòa trong năm 2018 và 2020. Đảng Cộng hòa cũng nhấn mạnh vấn đề người nhập cư bất hợp pháp, cho rằng Tổng thống Biden và Dân chủ thất bại trong việc bảo vệ nước Mỹ.

Để đấu lại, Đảng Dân chủ đi tìm hậu thuẫn từ các cử tri từng phản đối phán quyết vào tháng 6/2022 từ Tòa án Tối cao Mỹ về hủy quyền được phá thai của công dân, trong khi Hiến pháp Mỹ quy định được phá thai. Phe "con lừa" cũng cho rằng Đảng Cộng hòa (con voi) là quá cực đoan và là mối đe dọa đối với nền dân chủ vì kích động cuộc bạo loạn ngày 6/1/2021 tại Điện Capitol (Trụ sở Quốc hội Mỹ), và vì ông Trump tuyên bố kết quả bầu cử Tổng thống năm 2020 đã bị cướp khỏi tay ông Trump.

Sau khi Đảng Dân chủ giành ghế thứ 50 hôm nay, Thượng nghị sĩ Chuck Schumer (thuộc Dân chủ), người đang đứng đầu phe đa số trong Thượng viện, cho biết kết quả này khiến ông thấy khả quan cho nước Mỹ.

AP dẫn lời TNS Schumer: "Chúng tôi biết lời nói dối kinh khủng của Donald Trump – vì không có bằng chứng – đã làm tổn thương các đảng viên Cộng hòa chứ chẳng giúp ích gì cho họ. Nhưng quá nhiều người trong số họ và các ứng viên của họ đã rơi vào cái bẫy từ chuyện nói dối kia."

Theo AP, dù phe Cộng hòa không nắm quyền kiểm soát Thượng viện trong hai năm tới, ông Trump vẫn là yếu tố quan trọng nhất trong "con voi", và ông Trump sẽ tuyên bố tham gia tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2024 vào ngày 15/11 này. Trong bối cảnh này, Tổng thống Biden phát biểu: "Tôi nghĩ Đảng Cộng hòa sẽ phải tự quyết định họ là ai" – theo AP.

Bài liên quan

Bầu cử Quốc hội Mỹ giữa nhiệm kỳ: So găng sít sao

Đảng Cộng hòa xào xáo vì chiến dịch 'lật kèo' bầu cử Mỹ

Bầu cử Mỹ: Tổng thống Donald Trump đang sử dụng 'chiến thuật mới' để lật đổ ông Biden

Bầu cử Mỹ: Điều gì sẽ xảy ra nếu lệnh tái kiểm phiếu được đưa ra cho các bang chiến trường chính?