Động thái này nằm trong chiến lược của Toshiba nhằm tăng giá trị cho cổ đông bằng cách tách ra thành các công ty độc lập có cấu trúc lợi nhuận và chiến lược tăng trưởng khác nhau. Cả 3 công ty dự kiến sẽ được niêm yết - quá trình có thể được thực hiện trong 2 năm, theo Nikkei Asia.

Hôm thứ Hai, Toshiba xác nhận việc chia tách đang được xem là một lựa chọn trong kế hoạch kinh doanh trung hạn của hãng để nâng giá trị doanh nghiệp. Tập đoàn đặt mục tiêu đề xuất này sẽ được thông qua tại cuộc họp đại hội đồng cổ đông tới đây. 

Các tập đoàn điện tử của Nhật Bản, với nhiều lĩnh vực kinh doanh - từ nhà máy điện đến thiết bị gia dụng - từng là động lực tăng trưởng của Nhật Bản. Toshiba từng là một ngôi sao trong nhóm này. Việc chia tách như vậy, nếu được thực hiện, là động thái chưa từng có đối với một tập đoàn nổi tiếng như Toshiba, Nikkei Asia bình luận.

Các nhà đầu tư thường định giá một tập đoàn đa ngành với nhiều loại tài sản khác nhau thấp hơn giá trị thực tế các bộ phận của nó gộp lại, do cho rằng tập đoàn đa ngành thì có nhiều loại rủi ro hơn và hiệu quả sử dụng vốn ít hơn.

Toshiba hiện có mặt ở nhiều lĩnh vực, từ vận hành các nhà máy nhiệt điện, điện hạt nhân và hệ thống giao thông đến sản xuất thang máy, máy điều hòa, ổ đĩa cứng và chất bán dẫn. Tập đoàn ghi nhận tổng doanh thu bán hàng thuần cho năm tài chính kết thúc vào ngày 31/3/2021 là 3,05 nghìn tỷ yên (26,9 tỷ USD). Mỗi mảng trong số sáu mảng kinh doanh chính mang lại khoảng 200 tỷ đến 800 tỷ yên.

Theo kế hoạch mới, các nhà máy điện của Toshiba và các đơn vị kinh doanh cơ sở hạ tầng khác sẽ nằm trong một công ty. Các thiết bị không có chip gồm ổ cứng thuộc một công ty khác. Mảng kinh doanh chất bán dẫn dự kiến sẽ thuộc công ty thứ ba, trực thuộc Kioxia Holdings, trong đó Toshiba sở hữu khoảng 40% cổ phần. Tuy nhiên, mảng chất bán dẫn có thể trở thành một phần của công ty thiết bị mới.

Các tập đoàn đa ngành lớn như Toshiba thường bao gồm nhiều đơn vị kinh doanh với các yêu cầu đầu tư, thời gian hoàn vốn và hệ số thu nhập trên vốn đầu tư khác nhau. Trong khi danh mục đầu tư đa dạng có thể đem lại những giá trị từ sự hợp lực và hiệu quả tổng thể ổn định, các nhà phân tích cảnh báo việc phân bổ nguồn lực quá mỏng có thể làm giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Toshiba đã phải cân bằng giữa các chiến lược kinh doanh và cơ cấu thu nhập rất khác nhau giữa kinh doanh năng lượng tái tạo - mảng cần phải đầu tư trước nhiều thập kỷ - và chất bán dẫn - mảng đòi hỏi chi tiêu quy mô lớn và nhanh dựa trên những biến động thị trường ngắn hạn.

Việc đưa chúng vào các công ty mới, riêng biệt sẽ giúp cổ đông và các nhà đầu tư có cái nhìn rõ ràng hơn về các lĩnh vực kinh doanh khác nhau.

Nếu việc chia tách giúp nâng thị giá, các cổ đông chủ động có thể muốn bán cổ phiếu. Cổ đông chủ động (activist shareholders) là những nhà đầu tư mua và nắm giữ số lượng cổ phần lớn tại một doanh nghiệp và giữ chức vụ trong hội đồng quản trị nhằm mang đến các thay đổi lớn trong doanh nghiệp đó.

Việc chia tách cũng có thể đẩy nhanh quá trình ra quyết định, cho phép các đơn vị kinh doanh độc lập huy động vốn mới hoặc theo đuổi các thương vụ mua lại hay thoái vốn nhanh chóng khi có nhu cầu.

Toshiba đã trao cho các bộ phận nội bộ của mình tiếng nói quan trọng trong việc đưa ra các quyết định kinh doanh. Nhưng việc chia tách tập đoàn, hiện gồm 296 doanh nghiệp con và 117.300 nhân viên (tính đến cuối tháng 3), có thể sẽ đặt ra một thách thức đáng kể đối với công tác tổ chức, quy hoạch.

Sau cuộc họp cổ đông vào tháng 6 vừa qua, Toshiba đã thành lập một ủy ban đánh giá chiến lược. Ủy ban chia tập đoàn thành nhóm các doanh nghiệp cốt lõi và không cốt lõi với sự tham vấn của các nhà đầu tư, một phần trong nỗ lực nhằm cải thiện lợi nhuận cho cổ đông.

Toshiba cũng đã nhận được đề nghị cho một thương vụ mua lại từ CVC Capital Partners vào tháng 4, nhưng đàm phán bị đình trệ kể từ đó. Tập đoàn quyết định tách ra là phương án tốt nhất để tối đa hóa giá trị.

Một số tập đoàn ở Mỹ đã áp dụng chiến lược tương tự trong nhiều năm để nâng mức vốn hóa. Năm 2015, Hewlett-Packard tách thành Hewlett Packard Enterprise, chuyên cung cấp sản phẩm và giải pháp công nghệ thông tin cho doanh nghiệp, và HP, chuyên về máy tính cá nhân, máy in và các dịch vụ liên quan. Hai doanh nghiệp này có tổng mức vốn hóa khoảng 55 tỷ USD vào cuối tháng 10, tăng từ mức hơn 45 tỷ USD trước khi tách ra.

Những ván cờ như vậy không phải lúc nào cũng có kết quả tốt như mong muốn. Gã khổng lồ hóa chất DowDuPont tách ra thành ba công ty vào năm 2019 theo yêu cầu của cổ đông. Tổng mức vốn hóa của các công ty mới này đạt khoảng 110 tỷ USD vào cuối tháng 10, giảm so với mức 120 tỷ USD trước khi tách ra.

Mặc dù đã có các công ty Nhật Bản thực hiện việc tách các bộ phận kinh doanh, nhưng Toshiba sẽ là tập đoàn đầu tiên tách ra thành các thực thể hoàn toàn độc lập và các công ty mới sẽ niêm yết trên sàn chứng khoán.

Quyết định này nhằm giúp tập đoàn cạnh tranh tốt hơn trên thị trường toàn cầu, nhưng có thể gây ra một làn sóng chấn động đối với toàn ngành công nghiệp Nhật Bản.

Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp cách đây vài năm đưa ra quy định mới cho phép các công ty hoãn nộp thuế khi chia tách thành các đơn vị độc lập. Toshiba có thể sẽ trở thành tập đoàn lớn đầu tiên tận dụng quy định này.

Bài liên quan

Cổ đông nước ngoài phế truất chủ tịch Toshiba

Một công ty sắp mua lại Toshiba với giá hơn 20 tỷ USD

Doanh thu chip của Intel giảm do các hãng thiếu linh kiện lắp ráp PC

Intel đặt mục tiêu giành ‘ngôi vương’ ngành chip năm 2025