Chúng ta ai cũng biết rằng cà rốt và bông cải xanh tốt cho sức khỏe, nhưng liệu bạn có dành cả ngày để ăn các thức ăn này?

Bất cứ thứ gì thái quá thì đều bất cập nhưng có vẻ chúng ta lúc nào cũng hạnh phúc và đắm say với công nghệ. 

Vào một ngày bình thường, một người dùng internet dành trung bình 6 giờ rưỡi để trực tuyến, theo kết quả cuộc điều tra do công ty dữ liệu tiêu dùng GlobalWebIndex thực hiện tại 34 nước khác nhau.

Người dùng internet ở Thái Lan, Philippines và Brazil dành tới 9 tiếng cho việc trực tuyến, vẫn theo kết quả cuộc điều tra.

Và 1/3 thời gian kết nối trực tuyến đó được dành cho các phương tiện truyền thông xã hội.

Công nghệ ảnh hưởng gì tới não bộ của bạn?

Tác động của công nghệ tới sức khỏe thể chất và tinh thần chúng ta vẫn là các chủ đề đang nghiên cứu của giới khoa học.

Shimi Kang là một bác sĩ tâm thần người Canada, chuyên về sức khỏe tâm thần ở trẻ em và trẻ vị thành niên, đặc biệt là các vấn đề nghiện ngập.

Bà nói với BBC: "Công nghệ ngày một liên quan nhiều hơn tới các vấn đề về sức khỏe tâm thần như lo lắng, trầm cảm, rối loạn hình ảnh cơ thể, rối loạn liên quan tới nghiện internet, những thứ giờ đã có thể chuẩn đoán y khoa được".

Nhưng cũng giống như các thực phẩm, siêu thực phẩm và đồ ăn vặt lành mạnh, có một số loại công nghệ-nếu chúng ta muốn có một mối quan hệ lành mạnh với chúng, thì chúng ta phải hiểu chúng tác động tới não bộ của chúng ta như thế nào.

Bộ não phản ứng với công nghệ thế nào?

Bác sĩ Kang cho biết công nghệ 'chuyển hóa' não bộ của chúng ta thông thường bằng cách tạo ra 6 loại hóa chất thần kinh trong cơ thể: 

1. Serotonin: được tạo ra khi chúng ta sáng tạo, kết nối và tham gia.

2. Endorphin: được coi là 'thuốc giảm đau' của cơ thể, chúng xuất hiện khi ta thực hành chánh niệm, thiền, lòng biết ơn và luyện các bài tập tim mạch.

3. Oxytocin: được giải phóng khi chúng ta có các trao đổi trong một kết nối có ý nghĩa. Nó thường lành mạnh nhưng những kẻ săn mồi trực tuyến có thể khai thác các tác động của nó để lạm dụng lòng tin của các nạn nhân. 

4. Dopamine: một loại hóa chất thần kinh khoái cảm liên quan tới phần thưởng tức thì nhưng cũng là chất gây nghiện. Công nghệ ngày càng được thiết kế để đặc biệt kích hoạt việc giải phóng Dopamine.

5. Adrenaline: thường được biết đến trong việc điều hòa các phản ứng trong các tình huống 'chiến hay chạy', nhưng cũng được giải phóng khi bạn thích (like) hay bị châm chọc (poke) trên các phương tiện truyền thông xã hội.

6. Cortisol: hóa chất thần kinh liên quan tới sự căng thẳng, rối loạn giấc ngủ, tới việc quá bận rộn hay mất tập trung.

Do vậy, không phải các công nghệ đều giống nhau và điều quan trọng hơn, toàn bộ các trải nghiệm về công nghệ đều như nhau.

Công nghệ lành mạnh, độc hại và công nghệ rác

"Công nghệ lành mạnh giúp chúng ta sản sinh ra các chuyển hóa serotonin, endorphin và/hoặc oxytocin", bác sĩ Kang nói.

Một số ví dụ như các ứng dụng cho thiền định, cho việc sáng tạo và các ứng dụng kết nối giúp chúng ta liên kết với những người khác.

Nhưng nếu thêm một liều lượng dopamine hình thành thói quen và bạn sẽ đi vào một lãnh địa nguy hiểm có thể dẫn tới việc nghiện ngập.

"Hãy nói có một ứng dụng giúp con bạn sáng tạo, và con bạn rất thích dùng nó để làm ra các đoạn phim. Nhưng chỉ sau một thời gian thì con bạn mỗi ngày mất đến 6-7 tiếng để dùng nó. Vậy là không tốt", bác sĩ nói.

"Mặc dù các trò chơi kiểu Candy Crush không phải là các công nghệ rác, bởi chúng sản sinh ra dopamine nhưng bạn hãy cẩn thận và đưa ra giới hạn khi chơi chúng", bác sĩ Kang cảnh báo.

Bên kia của ánh hào quang chính là công nghệ rác, mà với chúng khi bạn đã mắc vào thì dễ 'hủy hoại chính bản thân mình'.

Bác sĩ so sánh các công nghệ rác với các đồ ăn vặt mà bạn hay ăn theo cảm xúc, thường hay ăn khi chúng ta bị căng thẳng.

"Thứ thực sự độc hại mà chúng tôi thường lo lắng chính là khi bạn nhận phần thưởng. Thí dụ như phim khiêu dâm, trò bắt nạt trên mạng (cyber-bullying), đánh bạc, các trò chơi video gây nghiện được thiết kế như những máy đánh bạc, hoặc mời tham gia với những giọng điệu gây căm thù".

"Kiêng" công nghệ

Kiêng công nghệ nghĩa là bạn cần tránh các công nghệ có hại, bác sĩ Kang nói nhưng cho biết thêm 'một chút nghịch ngợm trong chừng mực thì vẫn có thể chấp nhận được'.

Thí dụ như chúng ta thường được khuyên là tránh xa các thực phẩm chế biến và đồ uống có đường nhưng nói chung là ổn khi vào tối thứ Sáu, bạn cùng con đi ăn pizza và bỏng ngô.

Tương tự như vậy, bạn có thể 'nhâm nhi' một cách vô tâm khi lướt tài khoản Instagram hay chơi một trò chơi video trong thời gian vừa phải.

Tuy nhiên, nếu bạn bị tiểu đường hoặc dễ bị mắc bệnh tiểu đường thì khuyến nghị y tế với bạn liên quan tới đường sẽ nghiêm ngặt hơn nhiều so với qui định với dân số nói chung.

Điều này cũng tương tự với công nghệ, bác sĩ Kang nói.

Nếu bạn là một cá nhân xuất thân trong một gia đình có tiền sử nghiện, lo lắng, trầm cảm hoặc các vấn đề về quản lý thời gian chẳng hạn, thì bạn hãy hết sức cẩn thận bởi bạn có nguy cơ cao với việc nghiện công nghệ.

Thanh thiếu niên là các đối tượng càng dễ bị tổn thương và hiện đã có nhiều nghiên cứu để xác định những người dễ gặp rắc rối khi trực tuyến hơn những người khác, bác sĩ nói. 

Giải độc số

Tỷ lệ truy cập internet cũng như thâm nhập điện thoại thông minh giờ ngày một lớn hơn trên phạm vi toàn thế giới dường như cũng xuất hiện một số kháng cự đối với cuộc sống kết nối liên tục.

Theo GlobalWebIndex, cứ 10 người dùng internet ở Anh và Mỹ nói họ đã áp dụng một số các hình thức kiêng cữ đối với công nghệ, thậm chí là "giải độc toàn phần" với kỹ thuật số.

Việc này có thể bằng cách đóng tài khoản truyền thông xã hội, xóa bỏ các ứng dụng cho đến giảm đáng kể thời gian trực tuyến trên mạng.

Sử dụng công nghệ cần phải tính tới toàn bộ các nhu cầu cơ bản khác của con người, bác sĩ Kang nói.

"Chúng ta cần ngủ mỗi tối từ 8-9 tiếng, chúng ta cần vận động cơ thể mỗi ngày từ 2-3 tiếng, chúng ta cần vươn vai, cần ra ngoài và lấy ánh sáng tự nhiên", bác sĩ nói.

Ngay cả khi bạn đang sử dụng các công nghệ tốt nhất, nếu bạn dùng chúng quá nhiều so với các hoạt động khác mà con người cần tới thì đó cũng là một điều không tốt", bác sĩ Kang nhấn mạnh.

(Theo BBC Capital)

Bài liên quan

Dự báo gì về công nghệ AI năm 2019?

Tỷ phú công nghệ Elon Musk đưa ra 3 dự đoán cho tương lai

Những thất bại công nghệ lớn nhất của năm 2018

Công nghệ AI bước vào kỷ nguyên mới của ngành bán lẻ Trung Quốc