Theo báo cáo tổng kết của Bộ TN&MT, trong năm 2021, Bộ này đã hoàn thành Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2021-2025 đã được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 2 (tháng 10/2021). Đây là quy hoạch có ý nghĩa quan trọng, làm cơ sở để triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 trên tất cả các lĩnh vực.

Công tác thu hồi đất, giao đất được thực hiện kịp thời đã góp phần quan trọng đẩy nhanh tiến độ dự án của các doanh nghiệp, các dự án phát triển kết cấu hạ tầng giao thông...

Tổng thu ngân sách từ đất đai năm 2021 đạt trên 172.000 tỷ đồng, chiếm trên 15% tổng thu ngân sách. Trên cơ sở kết quả thanh tra, kiểm tra các dự án, thanh tra kiểm tra việc quản lý sử dụng đất đã tiến hành thu hồi 7.700 ha đất, giúp các địa phương khắc phục tình trạng dự án treo, một số dự án sử dụng sai mục đích. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế liên quan tới quản lý đất đai, tài nguyên khoáng sản, thủ tục hành chính...

Hiện, Bộ TN&MT đang được giao chuẩn bị Đề án tổng kết Nghị quyết 19-NQ/TW về đổi mới chính sách pháp luật về đất đai để trình Bộ Chính trị và Trung ương. Đồng thời, Bộ TN&MT cũng chuẩn bị xây dựng Đề án sửa đổi Luật Đất đai dự kiến trình Quốc hội trong năm 2022. Đây là nhiệm vụ rất quan trọng của Bộ TN&MT. Vì nội dung Luật Đất đai được sửa đổi liên quan đến quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất, giá đất và vấn đề giải phóng mặt bằng, thu hồi đất, hạn mức sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất,... mà hiện nay đang gặp rất nhiều vướng mắc. Các quy định pháp luật mới về đất đai sẽ tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt này, tạo ra nguồn lực mới thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Thực tế cho thấy, đối với các dự án sử dụng đất hiện nay, số lượng dự án tồn đọng cần xử lý ở các địa phương rất lớn. Các dự án treo, dự án sử dụng đất sai mục đích còn nhiều, trong đó nhiều dự án chiếm vị trí đất lợi thế, đắc địa nhưng hiện nay chưa tháo gỡ được.

Mới đây, tại báo cáo về việc “lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và quản lý nhà nước về quy hoạch sử dụng đất cấp huyện theo quy định của pháp luật về đất đai trên địa bàn TP.HCM”, Sở TN&MT TP.HCM cho biết, UBND TP.HCM đã hủy bỏ 108 dự án quá 3 năm không thực hiện đồng thời trình HĐND thành phố thông qua hủy bỏ 61 dự án thu hồi đất và chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa đã được HĐND thành phố quyết nghị trước đây nhưng chậm triển khai, dây dưa kéo dài.

Tại Hà Nội, có đến gần 400 dự án chậm triển khai, thậm chí có những dự án đã treo hàng thập kỷ nhưng đến nay vẫn đang gặp khó khăn trong việc thu hồi. Chính quyền TP. Hà Nội đã ra tối hậu thư yêu cầu Sở TN&MT tăng cường rà soát, thanh tra, kiểm tra đối với các dự án triển khai đầu tư, sử dụng đất chậm tiến độ, có dấu hiệu sai phạm kiến nghị UBND TP. Hà Nội xem xét xử lý, thu hồi đất theo quy định.

Đây không phải lần đầu TP. Hà Nội thể hiện sự quyết tâm trong việc xử lý, thu hồi các dự án này, song đến nay kết quả vẫn rất khiêm tốn. Hiện, nhiều địa phương khác cũng đang mạnh tay thu hồi các dự án kéo dài không triển khai, chây ỳ đưa đất vào sử dụng. Thực tế những dự án treo kéo dài đã làm người dân khốn khổ, nhà nước thất thu ngân sách và bộ mặt đô thị trở nên nhếch nhác.

Theo GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, việc đến nay sau nhiều năm dự án treo vẫn còn, chưa thể thu hồi có một phần chồng chéo của các quy định pháp luật. Cụ thể, một dự án đầu tư được gọi là treo nếu sau 12 tháng không đưa đất vào sử dụng hoặc sau 24 tháng sử dụng đất không đúng tiến độ triển khai đã đề ra.

Luật Đất đai 2003 quy định, những dự án như thế sẽ bị thu hồi đất và trả lại phần tài sản đã đầu tư trên đất, trừ trường hợp các dự án được UBND cấp tỉnh gia hạn. Đến luật Đất đai 2013, các dự án chậm triển khai được gia hạn thêm 24 tháng, nếu vẫn không triển khai thì bị thu hồi đất. Thế nhưng, luật Đầu tư thì quy định, sau 12 tháng dự án không có hoạt động đầu tư thì rút phép đầu tư. Mâu thuẫn trong các quy định pháp luật làm khó cho việc xử lý các dự án chậm triển khai này.

Chính thực tế nhức nhối này nên trong năm 2022, có lẽ việc cần làm của Bộ TN&MT là phải rà soát kỹ, phân nhóm dự án, dự án vi phạm pháp luật để xử lý nghiêm minh đúng quy định, tránh tình trạng vụ việc kéo dài, khắc phục không được, khiến hàng ngàn ha đất ở các khu đô thị để chờ hàng chục năm, lãng phí rất lớn. 

Liên quan vấn đề này, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho rằng, hiện nay số lượng dự án tồn đọng cần xử lý ở các địa phương rất lớn. Các dự án treo, dự án sử dụng đất sai mục đích còn nhiều, trong đó nhiều dự án chiếm vị trí đất lợi thế, đắc địa nhưng hiện nay chưa tháo gỡ được.

Theo Phó thủ tướng Lê Văn Thành, trong năm 2022, đây là nhiệm vụ mà ngành TN&MT cần tham mưu xử lý để sớm đưa nguồn lực lớn này vào phục vụ phát triển đất nước.

Bài liên quan

Quốc hội giám sát tối cao về quy hoạch và chống lãng phí

Đánh thuế bất động sản “bỏ hoang” để chặn đầu cơ, tránh lãng phí?

Chẩn đoán để ‘chữa bệnh’ thất thoát, lãng phí vốn đầu tư công

Chủ tịch Quốc hội: Lãng phí đôi khi còn lớn hơn cả tham nhũng