Khi thuốc lá điện tử (vape) lần đầu tiên xuất hiện trên thị trường, chúng được quảng cáo là loại thuốc lá ít tệ hại hơn, giúp mọi người tránh xa thuốc lá truyền thống và những nguy cơ sức khỏe liên quan đến việc hút thuốc.
Nhưng trong những năm gần đây, vape đã trở thành xu hướng trong giới trẻ. Vape dùng một lần, còn được gọi là "thanh phun", thực tế là một món phụ kiện và ngày càng có nhiều thanh thiếu niên mang đeo bên mình thanh gậy hào nhoáng này.
Một số quốc gia trên toàn cầu đang xem xét việc cấm vape để hạn chế hiện tượng độc hại này.
Thuốc lá điện tử bị cấm ở Vương quốc Anh
Thủ tướng Anh Rishi Sunak tuyên bố rằng vape dùng một lần sẽ bị cấm ở Anh nhằm hạn chế giới trẻ hút thuốc.
Sunak nói: "Tác động lâu dài của việc hút thuốc lá điện tử (vaping) vẫn chưa được biết rõ và chất nicotin trong chúng có thể gây nghiện cao, vì vậy mặc dù vaping có thể là một công cụ hữu ích để giúp người hút thuốc bỏ thuốc lá, nhưng việc tiếp thị vape cho trẻ em là không thể chấp nhận được".
Theo chính phủ Anh, việc thực hiện các quy định mới sẽ hạn chế sự đa dạng của các hương vị vape, thực hiện đóng gói đơn giản và thay đổi cách trưng bày vape trong các cửa hàng để giảm thiểu sự hấp dẫn của chúng đối với trẻ em.
Sunak nói thêm: "Những thay đổi này sẽ để lại di sản lâu dài bằng cách bảo vệ sức khỏe trẻ em của chúng ta về lâu dài", Sunak nói thêm vì luật mới sẽ coi việc bán sản phẩm thuốc lá cho thanh thiếu niên dưới 15 tuổi là bất hợp pháp.
Tại chính phủ Scotland và xứ Wales, ngày càng có nhiều tiếng nói kêu gọi lệnh cấm vape kể từ năm ngoái và kêu gọi chính phủ Anh hành động.
Quyết định của họ được đưa ra sau một cuộc tư vấn về hút thuốc và vape, được triển khai vào tháng 10 năm ngoái và nhấn mạnh sự gia tăng ở trẻ em và thanh thiếu niên trong số những người sử dụng vape.
Động thái này cũng có những cân nhắc về môi trường, vì 5 triệu vape được thải ra ở Anh mỗi tuần.
Các nước thành viên EU
Ireland đang lấy ý kiến người dân trước lệnh cấm tiềm năng trong khi nhiều hiệp hội y tế và môi trường đang kêu gọi chính phủ hành động.
Ví dụ: tổ chức VOICE Ireland đã lên tiếng rất nhiều về vấn đề này, đưa ra kiến nghị và quảng bá chiến dịch #BanDisposableVapes trên mạng xã hội để đưa Ireland trở thành "quốc gia đầu tiên ở Châu Âu cấm vape dùng một lần".
Đức cũng có ý định hành động chống lại thuốc lá điện tử dùng một lần. Một số nhà sinh thái học - bao gồm Steffi Lemke, Bộ trưởng Môi trường liên bang Xanh - đã đi xa hơn, muốn cấm hoàn toàn chúng khỏi EU.
Lemke nói với tờ báo Đức Mitteldeutsche Zeitung: "Thuốc lá điện tử dùng một lần xả rác ra môi trường và thường trở thành rác thải sinh hoạt thay vì được xử lý đúng cách như các thiết bị điện".
Bà nói thêm: "Chúng cũng có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng ở các cơ sở xử lý do có thể gây hỏa hoạn".
Ngay cả ở Pháp, quê hương của tất cả những lời sáo rỗng về thuốc lá, cũng đã tuyên bố trấn áp vape trong khi Bỉ đang chờ EU bật đèn xanh để cấm chúng.
Được bán với giá từ 8 đến 12 euro tại các hiệu thuốc lá, trên các trang web hoặc trong siêu thị, xu hướng "bánh phồng" (cách nói lái của thuốc lá điện tử) bắt đầu được quảng bá vào cuối năm 2021 trên mạng xã hội.
Chứa từ 0 đến 20 mg/ml nicotine, thuốc lá điện tử dùng một lần cũng bị chỉ trích vì khiến người tiêu dùng trẻ hướng tới thuốc lá thông thường.
"Chúng ta có thể nói rằng đó không phải là nicotine. Nhưng đó là một phản xạ, một cử chỉ mà giới trẻ đang dần quen. Đó là cách họ chuyển sang hút thuốc lá truyền thống và chúng ta phải ngăn chặn điều đó", cựu Thủ tướng Pháp Elisabeth Borne nói khi công bố lệnh cấm.
Lệnh cấm đã có hiệu lực ở Úc và New Zealand
New Zealand, nổi tiếng với những hướng dẫn chống thuốc lá nghiêm ngặt, đã có lệnh cấm thuốc lá điện tử, có hiệu lực kể từ tháng 8 năm nay.
Bộ Y tế tuyên bố, đất nước này đã trấn áp vaping bằng một bộ quy tắc mới để bảo vệ những người trẻ tuổi, chẳng hạn như nồng độ nicotin thấp hơn, tên hương vị nhạt hơn và cấm mở cửa hàng vape gần trường học.
Tiến sĩ Ayesha Verrall, Bộ trưởng Y tế New Zealand cho biết: "Chúng tôi nhận thấy cần phải đạt được sự cân bằng giữa việc ngăn chặn những người trẻ tuổi bắt đầu sử dụng vape, đồng thời cung cấp vape như một công cụ cai nghiện cho những người thực sự muốn bỏ thuốc lá".
Các hạn chế được đưa ra một tháng sau khi Úc công bố các biện pháp tương tự đối với thuốc lá điện tử, khi chính phủ cáo buộc ngành công nghiệp thuốc lá đang cố gắng khiến thế hệ thanh thiếu niên tiếp theo "mắc kẹt với nicotin".
Theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới và Tổ chức Campaign for Tobacco-Free Kids, Hoa Kỳ, số lượng các quốc gia và vùng lãnh thố áp dụng chính sách cấm thuốc lá điện tử đang tăng lên.
Cụ thể, đã có ít nhất 39 quốc gia và vùng lãnh thổ quy định cấm hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá điện tử. Ít nhất 3 quốc gia và vùng lãnh thổ chuyển từ quy định kiểm soát như dược phẩm sang quy định cấm (Hong Kong, Đài Loan, Venezuela).
Trong khu vực ASEAN, đã có 5 quốc gia quy định cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử là Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei và Campuchia.
Kinh nghiệm điển hình từ Singapore đó là từ năm 2016, áp dụng quy định cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và các dạng thuốc lá mới khác có thể sẽ phát sinh.
Bên cạnh đó, quản lý thuốc lá điện tử dưới dạng dược phẩm được cấp phép và thuốc kê đơn được điều trị theo phác đồ được quy định tại 3 quốc gia gồm là Chile, Úc và Nhật. Thực tế chưa có sản phẩm thuốc lá điện tử nào được bán dưới dạng sản phẩm cai thuốc lá do không chứng minh được dữ liệu lâm sàng.
Đối với thuốc lá nung nóng, ít nhất 18 quốc gia cấm (trong đó có 5 quốc gia thuộc ASEAN gồm Capuchia, Lào, Singapore, Thái Lan, Brunei). Không có quốc gia nào bán thuốc lá nung nóng dưới dạng dược phẩm được cấp phép và thuốc kê đơn theo phác đồ điều trị.
Thực tế cho thấy cho tới nay chưa có quốc gia nào thành công trong việc quản lý sản phẩm này để ngăn ngừa sự gia tăng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm nicotine và thuốc lá mới trong giới trẻ.
Kinh nghiệm nhiều nước như Mỹ, Hàn Quốc, Anh, Ý và Canada… cho thấy sau khi hợp pháp hóa sản phẩm này thì tỷ lệ sử dụng ở giới trẻ tăng lên nhanh chóng.
