Khu thương mại tự do đầu tiên ở Việt Nam

Với việc thí điểm thành lập Khu thương mại tự do, Đà Nẵng là địa phương đầu tiên trong cả nước được thí điểm thành lập mô hình này. Bà Lê Thị Kim Phương, Giám đốc Sở Công Thương TP. Đà Nẵng cho biết, hiện thành phố đang tích cực chuẩn bị các bước xây dựng đề án này.

Trong đó, rà soát các vị trí phù hợp để đưa vào hình thành các khu chức năng, gồm khu thương mại dịch vụ, khu sản xuất, khu logistics và khu chức năng khác… thuộc khu thương mại tự do. Các vị trí này sẽ thể hiện rõ ở vị trí, quy mô, ranh giới và được nêu rõ trong quyết định thành lập của Chính phủ.

"Sở Công Thương đang phối hợp với các sở ngành liên quan đề xuất một số vị trí có thể phù hợp để đưa vào hình thành các khu chức năng khu thương mại tự do. Cho đến khi Chính phủ ban hành quyết định phê duyệt thì mới xác định chính xác các vị trí này", bà Phương cho hay và thông tin thêm, dự kiến quy mô Khu thương mại tự do có tổng diện tích khoảng 1.000 - 1.5000 ha, nằm rải rác ở từng khu vực theo điều kiện thực tế của thành phố.

Theo bà Phương, các công tác chuẩn bị cho việc hình thành Khu thương mại tự do được thực hiện đồng bộ gồm: Lựa chọn, rà soát, đánh giá vị trí làm khu thương mại; xem xét về các nội dung về quy hoạch, các vấn đề liên quan đến đất đai; đánh giá về giải phóng mặt bằng, giải tỏa đền bù; đánh giá về các lĩnh vực liên quan dến lao động, an sinh xã hội, an ninh quốc phòng.

Đặc biệt là vấn đề liên quan đến kết nối giao thông để xác định nguồn ngân sách thành phố cần phải chuẩn bị để thực hiện đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đảm bảo thuận lợi cho phát triển khu thương mại tự do.

Bà Phương cho biết, việc chọn nhà đầu tư vào Khu thương mại tự do được xem là lựa chọn nhà đầu tư chiến lược. Nếu một nhà đầu tư đảm bảo các điều kiện, tiêu chí do thành phố đưa ra thì được lựa chọn; nếu từ hai nhà đầu tư trở lên thì áp dụng quy định về đấu thầu.

"Đến nay, đã có một số nhà đầu tư quan tâm, liên hệ xin thông tin tìm hiểu về chính sách của Khu thương mại tự do Đà Nẵng. Tuy nhiên, vẫn chưa có nhà đầu tư nào chính thức có văn bản đề nghị đầu tư, nên thành phố chưa có cơ sở để xem xét cụ thể", bà Phương cho biết.

Trước đó ngày 21/6, Sở Công Thương Đà Nẵng đã gửi công văn đề nghị các các sở ngành liên quan và UBND quận Liên Chiểu xem xét, cho ý kiến về 4 vị trí đề xuất làm khu thương mại tự do đã được UBND thành phố khảo sát.

Dự kiến, vị trí 1 hình thành khu logistics và sản xuất khoảng 536 ha nằm phía tây đường tránh Nam hầm Hải Vân đến hết thôn Trường Định, xã Hòa Liên, huyện Hòa Vang. Vị trí 2 hình thành khu sản xuất rộng khoảng 538 ha tại khu vực khu công nghệ cao mở rộng, xã Hòa Ninh, huyện Hòa Vang.

Vị trí 3 hình thành khu thương mại dịch vụ khoảng 132 ha tại khu vực được định hướng là khu phi thuế quan, xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang. Vị trí thứ 4 là đề xuất lấn biển dự kiến rộng 250-1.000 ha tại vịnh Đà Nẵng (chưa được định hướng trong quy hoạch xây dựng).

"Chạy đua" với thời gian

Ông Trần Chí Cường, Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng cho biết, hiện toàn thế giới có rất nhiều Khu thương mại tự do, nhưng ở Việt Nam thì Đà Nẵng là thành phố đầu tiên. Đây là sự tin tưởng của Trung ương, Quốc hội dành cho thành phố.

"Đà Nẵng còn một khối lượng công việc rất lớn và phải 'chạy đua' với thời gian để khu thương mại tự do này sớm thành hình", ông Cường cho hay.

Ông Cường cho rằng, xây dựng chính sách gì để đưa vào khu thương mại tự do là vấn đề phải xem xét. Hiện nay chúng ta mới có khu kinh tế, khu công nghiệp. Nhưng rõ ràng, Quốc hội cũng họp nhiều, các chuyên gia cũng nói, với những chính sách đó thì chúng ta khó cạnh tranh được với các quốc gia trong khu vực. Do đó, việc xây dựng chính sách mạnh hơn, tốt hơn cũng phải có thời gian.

Nghị quyết 136 có hiệu lực từ 1/1/2025, tuy nhiên từ giờ đến 1/1/2025 ít nhất tất cả các việc đó phải được thông qua. HĐND TP. Đà Nẵng đã ban hành gần 30 nghị quyết về quy trình, thủ tục liên quan đến việc thực hiện Khu thương mại tự do.

"Nghị quyết 136 chỉ thí điểm trong 5 năm. Vì vậy, Đà Nẵng phải làm sớm, ít nhất là khu thương mại tự do phải hình thành được 1-2 phân khu.

Để đến giai đoạn 2027-2028 khi đánh giá sơ kết tình hình thực hiện Nghị quyết thì đã có hình hài và những chính sách đó cần phải thay đổi, bổ sung ra sao, để kiến nghị Quốc hội cho những chính sách mạnh hơn cạnh tranh hơn với các quốc gia khác…", ông Cường nhấn mạnh.

Trước đó, ngày 26/6, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng, trong đó có lập khu thương mại tự do.

Đáng chú ý, Điều 13 của Nghị quyết nêu TP. Đà Nẵng được thành lập khu thương mại tự do gắn với cảng biển Liên Chiểu để thí điểm cơ chế, chính sách thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, du lịch và dịch vụ chất lượng cao.