Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước những cột mốc quan trọng khi ngày càng trở thành kênh huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế. Tính đến hết năm 2024, quy mô vốn hoá của thị trường cổ phiếu trên ba sàn HOSE, HNX, và UPCoM đạt mức 7.200 nghìn tỷ đồng, tăng 20% so với cuối năm 2023, tương đương khoảng 70% GDP. Năm 2024 cũng chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ trong số lượng tài khoản chứng khoán. Tổng cộng, 2 triệu tài khoản cá nhân trong nước được mở mới, nâng tổng số tài khoản lên 9,3 triệu, đạt hơn 9% dân số Việt Nam.
Thị trường quỹ 20 năm qua cũng đã đạt được sự tăng trưởng cả lượng về chất. Từ khi thành lập công ty quản lý quỹ đầu tiên vào năm 2003, tới nay đã có 43 công ty quản lý quỹ, 117 quỹ đầu tư bao gồm 64 quỹ mở, 16 quỹ ETF, 34 quỹ thành viên và 3 quỹ đóng. Theo số liệu thống kê từ Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, cuối năm 2024, có khoảng hơn 1,62 triệu tài khoản quỹ mở, tăng 29% so với con số 1,26 triệu cuối năm 2023.
InvestingPro, với vai trò là một đại lý phân phối chứng chỉ quỹ mở, đưa ra các quan điểm và ý kiến về những cơ hội và thách thức đối với lĩnh vực chứng chỉ quỹ mở trong bối cảnh hiện nay, cụ thể như sau:
Thị trường chứng khoán nói chung và các kênh huy động qua quỹ đầu tư đặc biệt nhạy cảm với lãi suất.
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam gần đây, lãi suất tiền gửi kỳ hạn 6-12 tháng hiện dao động từ 4,5% - 5,5%/năm, thấp hơn so với mức trung bình 7-8% của năm 2022. Lãi suất không kỳ hạn chỉ còn 0,1% - 0,3%, khiến gửi tiết kiệm trở thành một lựa chọn kém hấp dẫn đối với những người muốn gia tăng giá trị tài sản.
Lãi suất duy trì ở mức thấp và ổn định trong một vài năm gần đây là điều kiện hết sức thuận lợi cho các kênh đầu tư phát triển, đặc biệt trong công tác thu hút vốn đối với các quỹ đầu tư. Chứng chỉ quỹ, với đặc điểm linh hoạt, được quản lý chuyên nghiệp và có thể mua bán dễ dàng trên thị trường, trở thành một lựa chọn phù hợp cho cả nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức. Nhờ đó, dòng vốn đổ vào các quỹ đầu tư có xu hướng gia tăng rõ nét với quy mô của các quỹ mở đã tăng hơn hai lần trong năm qua, đạt gần 53.000 tỷ đồng.
Chứng chỉ quỹ hầu hết mới chỉ được xem là một trong những kênh đầu tư ổn định, không đột biến do việc đa dạng hóa danh mục, giảm thiểu rủi ro và được quản lý chuyên nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều quỹ đầu tư đã đạt hiệu suất đáng kinh ngạc trong thời gian qua. Một minh chứng rõ nét trong khi VN-Index chỉ tăng 12,11% cho cả năm 2024, cho thấy hiệu suất của nhiều quỹ đầu tư vẫn vượt trội hơn so với mức tăng chung của thị trường chứng khoán.
Có lẽ, khi nhìn vào con số hiệu suất vượt trội này, một bộ phận nhà đầu tư phải đặt lại câu hỏi cho việc đầu tư của mình như tính kỷ luật, sự đa dạng hoá danh mục và chuyển hướng sự chú ý đối với các đơn vị quản lý quỹ chuyên nghiệp, có chiến lược rõ ràng, bài bản, có công cụ phòng ngừa rủi ro, qua đó duy trì tính hiệu quả trong dài hạn.
Những con số trên là minh chứng của việc thị trường quỹ đang dần thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư nhờ vào tính chuyên nghiệp, minh bạch và khả năng sinh lời bền vững. Nhà đầu tư đã dần nhận thức rõ rằng đây không chỉ là một kênh đầu tư đơn thuần mà còn được vận hành bởi các chuyên gia giàu kinh nghiệm, am hiểu thị trường, áp dụng những công cụ quản trị rủi ro khoa học nhằm tối ưu hóa lợi nhuận.
Những người trẻ có tài sản tích lũy nhỏ hay nhiều người trước đây chỉ gửi tiết kiệm, vốn được cho là ít quan tâm đến đầu tư, nay đang từng bước thay đổi nhận thức, hướng đến các chiến lược tài chính dài hạn và chuyên nghiệp hơn. Khảo sát ngẫu nhiên 100 nhà đầu tư tại InvestingPro đầu tháng 3/2025 cho thấy có tới hơn 30% số người lần đầu tiên bước chân vào hoạt động đầu tư tài chính, trong đó nhiều nhà đầu tư trẻ đang đi học hoặc mới đi làm và thậm chí chưa từng tham gia vào hoạt động gửi tiết kiệm ngân hàng. Xu hướng này không chỉ cho thấy sự trưởng thành tài chính của thế hệ trẻ mà còn báo hiệu một sự thay đổi quan trọng trong cách tiếp cận đầu tư trên quy mô rộng hơn.
Bên cạnh đó, số liệu thống kê từ Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam cho thấy hiện nhà đầu tư cá nhân chiếm tới hơn 99% về số lượng và hơn 80% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường. Sự phát triển của thị trường chứng chỉ quỹ sẽ phù hợp với định hướng tái cơ cấu hệ sinh thái nhà đầu tư, trong đó chú trọng gia tăng số lượng nhà đầu tư tổ chức – bao gồm các công ty quản lý quỹ và quỹ đầu tư chuyên nghiệp. Việc này không chỉ giúp thị trường vận hành một cách bền vững hơn, mà còn tạo ra nền tảng vững chắc để thu hút thêm dòng vốn trong và ngoài nước, đóng góp tích cực vào sự phát triển của nền kinh tế.
Mặc dù quỹ đầu tư ngày càng phổ biến, nhưng vẫn còn những rào cản khiến nhiều nhà đầu tư cá nhân e ngại tham gia. Trong đó, các khái niệm tài chính phức tạp và thiếu thông tin minh bạch là hai yếu tố chính khiến nhiều người chưa mạnh dạn chuyển vốn sang kênh đầu tư này.
Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng phát triển, nhà đầu tư hiện nay có xu hướng tìm kiếm những thông tin nhanh chóng, chính xác, đồng thời yêu cầu các công cụ đầu tư tiện lợi, hiện đại cho phép tiếp cận nhiều sản phẩm trên một nền tảng duy nhất. Đây là cơ hội cho các đơn vị thành viên thị trường nhìn ra và nhanh chóng tiếp cận, nỗ lực triển khai nhiều giải pháp truyền thông chuyên sâu để số đông nhà đầu tư tiếp cận và biết tới hình thức đầu tư chuyên nghiệp, bài bản này.
InvestingPro đã triển khai ứng dụng giao dịch đa dạng sản phẩm chứng chỉ quỹ, giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận, theo dõi và quản lý danh mục đầu tư. Đồng thời, Công ty cũng thực hiện các chương trình kết nối nhà đầu tư với chuyên gia đến từ các quỹ đầu tư thông qua các buổi chia sẻ trực tuyến. Tại đây, nhà đầu tư có cơ hội tiếp cận, tìm hiểu trực tiếp về phong cách đầu tư, năng lực và đội ngũ chuyên gia quản lý quỹ, từ đó nâng cao sự tin tưởng và hiểu biết về sản phẩm. Những giải pháp này không chỉ rút ngắn khoảng cách giữa nhà đầu tư và công ty quản lý quỹ mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường theo hướng minh bạch, chuyên nghiệp và bền vững.
Thị trường quỹ đang ngày càng nhận được sự quan tâm của cộng đồng nhà đầu tư thông qua những con số ấn tượng trong năm 2024. Tuy nhiên đây chỉ là bước khởi đầu, để khai thác hiệu quả tiềm năng này, thị trường vẫn cần sự chung tay từ các chính sách pháp lý và sự nỗ lực từ nhiều phía.
Về cơ chế chính sách hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn cần các giải pháp hỗ trợ, có thể kể đến như:
· Loại bỏ việc đánh thuế 5% trên cổ tức đối với các khoản đầu tư chứng chỉ quỹ để tránh đánh thuế hai lần cho người nắm giữ chứng chỉ quỹ.
· Loại bỏ thuế 0,1% đối với chứng chỉ quỹ của thị trường tiền tệ để tăng sự hấp dẫn của quỹ so với tiền gửi ngân hàng ngắn hạn.
· Cho phép quỹ đầu tư vào cổ phiếu phát hành riêng lẻ theo tỷ lệ phù hợp.
· Tăng tỷ lệ được phép đầu tư vào trái phiếu phát hành riêng lẻ của các quỹ trái phiếu từ 10% lên 20 tới 30% tổng tài sản.
· Giảm tỷ lệ đầu tư tối thiểu vào trái phiếu Chính phủ của quỹ hưu trí tự nguyện từ 50% xuống 30%.
· Có hướng dẫn cụ thể về việc quỹ mở được đầu tư vào chứng khoán phái sinh nhằm mục đích phòng ngừa rủi ro.
· Xây dựng và công bố công khai cở sở dữ liệu ngành quản lý quỹ và chuẩn hóa các thông tin, báo cáo của ngành (số lượng nhà đầu tư, tài sản quản lý, lợi nhuận của quỹ…).
Song song với đó, các công ty quản lý quỹ cần nâng cao năng lực quản lý vận hành nhằm hướng tới tăng tần suất khớp lệnh, tạo tính liên tục cho thị trường và hấp dẫn nhà đầu tư. Đối với đại lý phân phối, công ty quản lý quỹ cũng cần đẩy mạnh các hoạt động chia sẻ thông tin, chẳng hạn hỗ trợ quyền xem các tài khoản phong tỏa nhận tiền của quỹ để đại lý phân phối chủ động kiểm tra, đối chiếu tình trạng nộp tiền của nhà đầu tư, rút ngắn quá trình trao đổi thông tin giữa các bên và tăng tính hiệu quả trong công tác hỗ trợ dịch vụ.
Các hoạt động trên là vô cùng cấp thiết, cần được sớm đưa vào nghiên cứu và triển khai. Việc thiếu các giải pháp tháo gỡ khó khăn và thúc đẩy phát triển sẽ làm giảm chức năng của một kênh huy động vốn đại chúng cực kỳ niềm năng và quan trọng với nền kinh tế.
(*) Ông Lý Anh Tuấn - CEO CTCP Investing Pro
Sáng ngày 19/3 tại Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư/ Tạp chí điện tử Nhadautu.vn sẽ tổ chức Hội thảo “Cơ hội đầu tư trong bối cảnh mới”.
Hội thảo nhằm cung cấp những thông tin thiết thực, những gợi mở mới mẻ giúp các nhà đầu tư, doanh nghiệp có thêm dữ liệu khả tín và hữu ích trước khi ra quyết định; Đồng thời, cũng là diễn đàn để các cơ quan quản lý, hoạch định chính sách lắng nghe ý kiến, đề xuất từ cộng đồng nhà đầu tư, doanh nghiệp nhằm góp phần đưa chính sách đi vào cuộc sống.
Hội thảo có sự tham dự của lãnh đạo các Bộ, ngành, các chuyên gia kinh tế - tài chính, lãnh đạo các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán và các doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Sự kiện được tường thuật trên các nền tảng của Tạp chí điện tử Nhadautu.vn và chuyên trang tiếng Anh TheInvestor.vn.