Kinh tế tuần hoàn (KTTH) không chỉ góp phần bảo vệ môi trường, đem lại lợi ích cho cộng đồng mà còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm nguồn lực tài nguyên, đổi mới quy trình... Kết quả đạt được của những doanh nghiệp tiên phong đã tạo động lực, truyền cảm hứng cho cộng đồng doanh nghiệp chung tay thúc đẩy KTTH vì sự phồn vinh, phát triển bền vững của xã hội.

Phát triển nền kinh tế xanh, KTTH thân thiện với môi trường là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 đã chỉ rõ "Khuyến khích phát triển mô hình KTTH để sử dụng tổng hợp và hiệu quả đầu ra của quá trình sản xuất".

Các nội dung về KTTH được thể chế hóa tại Luật Bảo vệ môi trường năm 20220 và Nghị định số 08/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật bảo vệ môi trường 2020.

Đặc biệt, Đề án "Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam" được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 687/QĐ-TTg ngày 7/6/2022 đã xác định, cần "tập trung ban hành các chính sách dài hạn nhằm khuyến khích, ưu đãi, tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế tuần hoàn trên cơ sở nâng cao nhận thức, sự chủ động, phát huy đổi mới sáng tạo và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, khuyến khích lối sống có trách nhiệm của từng cá nhân đối với cộng đồng và xã hội".

Trong những năm qua, thực hiện chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, xu hướng phát triển xanh, KTTH ở nước ta ngày càng thể hiện rõ và đã xuất hiện những mô hình thực tiễn sinh động. Tuy nhiên, để KTTH phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế, góp phần thực hiện mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, cần tiếp tục nâng cao nhận thức, hoàn thiện cơ chế - chính sách và có các giải pháp căn cốt hơn nữa để thúc đẩy phát triển và lan tỏa rộng rãi mô hình kinh tế này….

Chia sẻ thêm về chính sách KTTH với Tạp chí Nhà đầu tư, ông Bùi Tiến Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Kinh tế Trung ương cho biết, đã tiếp cận xây dựng Nghị quyết 29 về công nghiệp hoá, hiện đại hoá có chỉ đạo cụ thể đặt hàng Bộ TN&MT xây dựng chuyên sâu báo cáo về KTTH, cân nhắc, nhìn nhận toàn diện là cả kinh tế, xem chúng ta đang ở trình độ sản xuất nào, doanh nghiệp đóng góp vai trò gì để chuyển đổi KTTH.

Cũng theo ông, Việt Nam cần góc tiếp cận góc độ thực tiễn hơn, dưới góc độ công nghiệp và công nghệ. Một số ngành sẽ chịu tác động trực tiếp với hoạt động kinh tế tuần hoàn gồm: Thép, dệt may, da giầy, vật liệu xây dựng, nhựa, hoá dầu, hoá chất - sử dụng nhiều nguyên liệu đầu vào và có nguyên liệu đầu ra. Cần định lượng được để có chính sách chuẩn. Chúng ta cần có chính sách ngành vừa cụ thể, vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm mà thúc đẩy được KTTH.

"Chúng tôi tiếp cận theo hướng đơn giản: 3R - giảm thiểu đầu vào nguyên vật liệu? có tái chế tốt không, có tái sử dụng không? Nên có những mô hình cho dù chưa hoàn thiện nhưng phải bắt đầu. Từng doanh nghiệp phải trả lời được câu hỏi cùng Nhà nước làm gì để có KTTH vừa hiệu quả lại bảo vệ môi trường.

Cần phân định rõ vai trò của nhà nước, hỗ trợ đến giai đoạn nào, cần từng bước tiến tới để giảm thiểu phát thải; cụ thể hoá nguồn lực, doanh nghiệp tham gia như thế nào? Nói tóm lại là cần cụ thể về phát triển KTTH như thế nào trong kế hoạch phát triển KTTH quốc gia", ông Dũng nói.

Thực hiện KTTH, doanh nghiệp chấp nhận đối diện với nhiều thử thách, đòi hỏi quá trình nỗ lực bền bỉ. Là một trong những doanh nghiệp sản xuất nước giải khát của Việt Nam luôn đặt giá trị cốt lõi "Có trách nhiệm với cộng đồng xã hội" lên hàng đầu, Tân Hiệp Phát đã tiên phong áp dụng mô hình KTTH từ năm 2013 và kiên trì theo đuổi suốt 10 năm qua.

Ông David Riddle, Đại diện Công ty Tân Hiệp Phát cho biết, Công ty đã lựa chọn triển khai mô hình 3R về giảm thiểu chất thải (Reducing waste), tái sử dụng (Reusing) và tái chế (Recycling). Đây là một phần trong chiến lược phát triển bền vững của Công ty.

Cụ thể hóa mô hình này, năm 2013, Tân Hiệp Phát đã triển khai dự án "Giảm trọng lượng", trong đó giảm trọng lượng của mỗi chai nhựa từ 27g xuống còn 21,8g thông qua nghiên cứu, thiết kế và đổi mới. Công ty đã sử dụng máy móc tiên tiến nhất của châu Âu để tạo ra hiệu quả tổng thể về hiệu suất, giảm hao hụt trong quá trình sản xuất giúp tiêu hao năng lượng điện và ít nước nhất.

5 năm sau, vào năm 2018, trọng lượng chai tiếp tục được giảm xuống còn 15,6g và 13,2g tùy loại sản phẩm. Dù chỉ tiết kiệm được vài gam nhựa trên mỗi chai, nhưng hiệu quả về môi trường của sáng kiến này lại không nhỏ. Theo tính toán của Tân Hiệp Phát, từ năm 2013-2018, Công ty đã cắt giảm được 34.000 tấn rác thải nhựa và trong 4 năm, từ 2019-2023, con số tiết kiệm được là 44.000 tấn. Như vậy, trong 9 năm qua, tổng lượng rác thải nhựa đã cắt giảm là 78.000 tấn.

Ngoài ra, Tân Hiệp Phát tiếp tục có nhiều sáng kiến, tối ưu hóa trong sản xuất. Từ năm 2013, các loại màng co và túi PE được Công ty tái chế 100%, sau đó tái sử dụng trong nhiều năm làm túi phục vụ nhiều mục đích như chứa đựng phôi (preform), nắp và túi đựng rác.

Các màng co, túi PE và phụ phẩm trong quá trình sản xuất được thu gom và thông qua công đoạn xay, tạo hạt PE tái sinh. Qua công đoạn thổi, hàn, cắt bằng máy thổi màng hiện đại, các hạt nhựa tái sinh trở thành màng co để đóng lốc chai hay túi đa năng sử dụng trong các nhà máy của Công ty.

Năm 2022, Tân Hiệp Phát loại bỏ việc sử dụng thùng carton đối với nước tinh khiết Number 1 và thay vào đó chỉ sử dụng màng co PE làm từ hạt nhựa tái chế. Ngay cả trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, Tân Hiệp Phát cũng không ngừng cải tiến, lắp đặt và bắt đầu vận hành các dây chuyền tái chế PP và Polyetylen tỷ trọng cao (HDPE). Công suất tái chế tối đa hiện nay là 300 tấn nhựa mỗi tháng. Dây chuyền sản xuất này nhằm sản xuất pallet nhựa từ phế liệu HDPE.

Lãnh đạo Tân Hiệp Phát cũng đánh giá việc thực hiện KTTH trên một quy mô lớn là thách thức, không dễ thực hiện nên các doanh nghiệp cần tham gia một cách thực sự. Và để làm được điều này, cần hành lang pháp lý thật mạnh mẽ, quy định trách nhiệm cụ thể được xác định cho nhà sản xuất và nhà phân phối về thu hồi, phân loại và tái chế hoặc thanh toán chi phí quản lý chất thải cho các sản phẩm thải bỏ, nhất là các chất thải đang xả xuống đại dương, làm ô nhiễm biển. Riêng tại Tân Hiệp Phát, Công ty đặt mục tiêu cắt giảm hơn 112.000 tấn nhựa vào năm 2027 và tiếp tục mở rộng KTTH, chung tay cùng các doanh nghiệp tái chế nhựa khác.

Tân Hiệp Phát đề xuất 3 giải pháp để triển khai KTTH là: Chính sách bắt buộc doanh nghiệp thực hiện theo lộ trình cụ thể; khuyến khích doanh nghiệp thực hiện KTTH bằng cách tạo ra các điều kiện hấp dẫn và truyền thông về KTTH để các cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp và người dân nhận thức được sự cần thiết và những tác động tích cực của KTTH.

Ông Lê Xuân Đồng, Giám đốc điều hành, Khối dịch vụ Nghiên cứu thị trường và tư vấn, FiinGroup nhận định "Rác thải nhựa là một nguồn tài nguyên. Tuy nhiên, nguồn tài nguyên này chưa được khai thác và sử dụng tối ưu ở Việt Nam".

Liên quan đến việc phát triển nguồn cung rác thải nhựa tái chế, ông Đồng đề xuất Bộ Tài Nguyên và Môi Trường cần sớm xây dựng và triển khai các quy định kỹ thuật về việc phân loại rác tại nguồn, cũng như thu gom, vận chuyển và xử lý để đảm bảo sự liền mạch trong chuỗi cung ứng của nghành nhựa tái chế.

"Về đến việc tạo ra nhu cầu và thị trường cho sản phẩm nhựa tái chế nội địa, Bộ Tài Nguyên và Môi trường và Bộ Tài chính xem nghiên cứu để đưa ra các cơ chế khuyến khích cho sản phẩm có hàm lượng nhựa tái chế và/hoặc các quy định bắt buộc về việc sử dụng hàm lượng nhựa tái chế trong các sản phẩm nhựa được sản xuất tại Việt Nam.

Từ đó, góp phần tạo ra nhu cầu bền vững hơn từ thị trường nội địa cho các sản phẩm này. Đồng thời cần có tín dụng xanh cho các các doanh nghiệp nhựa tái chế", ông Lê Xuân Đồng kiến nghị.